Ağız Kuruluğu (Kserostomi): Nedenleri, Belirtileri, Tanı ve Tedavisi
Kserostomi, tükürük eksikliğinden dolayı ağız kuruluğu anlamına gelen bir tıbbi terimdir. Halk arasında “ağız kuruluğu” olarak da bilinir. Kserostomisi olan bireylerin ağzını ıslak tutacak kadar tükürükleri yoktur; tükürük akışı azalmış veya mevcut değildir.
Kserostomi Hakkında Hızlı Bilgiler:
Aşağıda kserostomi ile ilgili bazı temel husus kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı bilgi ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.
- Ağız kuruluğu yaşlanan nüfusta daha yaygındır.
- Kserostomi yaygın olarak ilaçların bir yan etkisidir.
- Bazen, kserostomi, sarkoidoz veya amiloidoz gibi altta yatan bir hastalığa bağlı ortaya çıkar.
- Kserostomi semptomları, çatlak dudaklar, ağız kokusu ve yapışkan tükürüktür.
- Sigara içmek veya ağız açık uyumak, kserostomi gelişme riskini artırır.
- Ağız kuruluğu olan bireyler, baharatlı yiyeceklerden ve şekerli içeceklerden kaçınmalıdır.
Kserostomi Nedir?
Uzmanlar, kserostominin genellikle tükürük bezlerinin yetersiz çalışmasından kaynaklandığını söylüyorlar.
Kserostomi, konuşma ve yeme güçlükleri, ağız kokusu (kötü nefes), diş boşluğunun sayısında (tükürük diş çürümesine engel olmaya yardımcı olur) ve ağızda pamukçuk gibi enfeksiyonlara neden olabilir.
Kserostomisi olan bir kişi tipik olarak yemekten tat almakta zorluk çeker. Yaygın bir sorundur. Kullanılan bazı ilaçların sık görülen bir yan etkisidir.
Hepimiz bazen ağız kuruması şikayeti yaşarız. Üzüldüğümüzde, stres altındayken veya çok korktuğumuz zaman bu sorun oluşabilir. Kserostomi farklıdır, bireyin ağzı çoğu zaman kurudur.
Bazı hastalar ağız kuruluğunun yaşlanmanın normal bir parçası olduğunu düşünebilir, değildir. Bununla birlikte, daha yaşlı erişkinlerde daha sık görülür. Uzmanlar, esas nedeni yaşlıların nüfusun geri kalanına oranla daha fazla ilaç aldığını ve bu ilaçların bir kısmının kserostomiye neden olduğunu söylüyor.
Kserostomi; sistemik lupus eritematosus, romatoid artrit, skleroderma, sarkoidoz, amiloidoz, Sjögren sendromu, Parkinson, diyabet veya hipotiroidizm gibi ciddi bir sistemik hastalığın semptomu olabilir. Sistemik bir hastalık tüm vücudu etkiler.
Kserostomi bir hastalık değil, bir belirtidir. Tıpkı baş ağrısının bir semptom olduğu ve bir hastalık olmadığı gibi.
Kserostomi Belirtileri Nelerdir?
Kserostomi semptomları ve bulguları şunları içerebilir:
- Ağız kokusu
- Keilitis (Dudakların iltihabı ve fissürü, yarılma veya çatlama)
- Ağız mukozasının (yanakların ve dudakların iç astarı) çatlaması ve parçalanması, ağız köşelerindeki deri parçalanabilir veya yara görebilir.
- Ağız kuruluğu
- Disguzi (tat bozuklukları)
- Ağızdaki mantar enfeksiyonları, örneğin pamukçuk
- Glossodinia (dilin acıması)
- Özellikle geceleri su içme ihtiyacının artması
- Dilde iltihaplanma, dil ülseri
- Daha sık diş eti hastalığı
- Daha fazla diş çürüğü ve plak
- Konuşma problemleri
- Yutma ve çiğneme problemleri (özellikle kuru veya ufalanmış gıdalar, örneğin krakerler veya tahıllar yerken)
- Protez takma problemler
- Sialadenitis (tükrük bezi enfeksiyonu)
- Boğaz ağrısı
- Yapışkan tükürük
- Lifli tükürük
Kserostomi Nedenleri Nelerdir?
“Ağız kuruluğu neden olur?” Kserostomi, bir diğer adı ile “ağız kuruluğu” için olası nedenler şunlardır:
- İlaçlar: Birçok reçeteli ve OTC ilaçları, antihistaminikler, dekonjestanlar, yüksek tansiyon için hipertansif ilaçlar, antidiyare, kas gevşeticiler, üriner kontinans ilaçları, bazı Parkinson hastalığı ilaçları ve bir takım antidepresanlar da dahil olmak üzere kullanılan ilaçlar ağız kuruluğuna neden olur.
- Yaş: Ağız kuruluğu yaşlanmanın doğal bir parçası olmasa da, yaşlı yetişkinler nüfusun geri kalanından daha fazla ilaç alırlar. Yaşlılar tarafından alınan ilaçların birçoğu ağız kuruluğuna neden olur.
- Kanser tedavisi: Baş ve boyun radyoterapisi, tükürük bezlerine zarar verebilir; bu da tükürük üretiminin azalmasına neden olur. Kemoterapi, tükürüğün doğasını ve vücudun ne kadarının ürettiğini değiştirebilir.
- Yaralanma veya ameliyat: Baş ve boyun bölgesine sinir hasarı, ağız kuruluğuna neden olabilir.
- Sigara: Sigara içmek, ağız kuruluğu belirtileri riskini arttırır.
- Dehidrasyon: Yeterli sıvıların olmamasından kaynaklanır.
- Egzersiz ya da sıcaklık değişikliği: Vücut sıvıları vücudun başka yerlerinde yoğunlaştığı için tükürük bezleri kuru olabilir.
“Ağız kuruluğu neyin belirtisidir?” Ağız kuruluğuna neden olabilecek bazı hastalıklar ve sağlık sorunları şunları içerir:
- Anksiyete bozuklukları
- Depresyon
- HIV / AIDS
- Parkinson hastalığı
- Az kontrol altındaki diyabet
- Sjögren sendromu
- Ağız açık uyumak
- Horlama
- İnme ve Alzheimer hastalığı (tükürük bezleri uygun şekilde işlev görse bile ağız kuruluğunu algılama olasılığı daha yüksektir)
Kserostomi Teşhisi
Doktor veya diş hekimi muhtemelen hastanın ağzını inceler ve tıbbi geçmişi gözden geçirir. Tükürük bezlerinin kan testleri ve görüntü taramaları da istenebilir.
- Siyalometri: Bu, tükürüğün akış oranını ölçen basit bir prosedürdür. Toplama cihazları tükrük bezlerinin kanal deliklerine yerleştirilir ve tükürük üretimi sitrik asit ile uyarılır.
- Saliografi: Bu, tükürük bezleri ve kanallarının radyolojik olarak incelenmesi prosedürüdür. Tükürük bezi taşları ve kitlelerinin belirlenmesinde yararlı olabilir.
- Biyopsi: Tükürük bezi dokusunun küçük bir örneği alınır. Genellikle Sjogren sendromunun teşhisinde kullanılır. Malignite (kanser) şüphesi varsa da biyopsi istenebilir.
Kserostomi Tedavisi
“Ağız kuruluğu nasıl giderilir?” Kserostomi tedavisi, hastanın altta yatan bir hastalığa sahip olup olmadığı veya ağız kuruluğuna neden olan belirli ilaçları alıp almadığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Altta yatan bir neden bulunursa, etkisini en aza indirgemek için adımlar atılması gerekir.
- İlaçlar: Ağız kuruluğuna bir ilacın neden olduğu düşünülürse, doktor dozajı değiştirebilir veya ağız kuruluğuna neden olma ihtimali az olan başka bir ilaç reçete edebilir.
- Tükürük üretimini uyarma: Tükürük üretimini uyarmak için bazı ilaçlar reçete edilebilir.
Uzmanlar, ağız kuruluğu için semptomatik tedavinin tipik olarak dört alanı içerdiğini söylüyor:
- Tükürük akışını arttırmak
- Kayıp salgıları sağlamak
- Diş çürüğünü kontrol etme
- Enfeksiyonların tedavisi gibi belirli önlemler
Kserostomisi olan bir hasta oral veya diş hijyenine özel dikkat göstermelidir. Bu, dişeti enfeksiyonları, inflamasyon ve diş çürüğü tedavisinde plak kaldırmayı ve tedaviyi içerir. Diş fırçalama ve diş ipi düzenli olarak kullanımı önemlidir.
Alkol içeren ağız yıkama, gargara ürünlerinden kaçınılmalıdır, çünkü ağız kuruluğu belirtilerini kötüleştirebilirler. Hasta günlük olarak ağız muayenesi yapmalı, olağandışı renkli lekeler, diş çürüğü veya ülserler olup olmadığına bakmalıdır. Alışılmadık olan herhangi bir şey doktorlarına veya dişçilere bildirilmelidir.
Hasta uyku esnasında protez takmamalıdır. Protezler temiz tutulmalıdır.
Ağız yoluyla nefes alırken burun yoluyla solumak ağzı kurutmaz.
Yatak odasında nemlendirici cihaz kullanımı önerilebilir. Bu, uyku esnasında gelişen ağız kuruluğu belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. Kserostomisi olan kişiler şunlardan kaçınmalıdırlar:
- Tütün çiğnemek ya da sigara içmek
- Şekerli yiyecekler veya içecekler
- Asitli gıdalar veya içecekler
- Kuru yiyecekler
- Baharatlı gıdalar
- Aşırı sıcak veya soğuk içecekler
Alkol tüketimi minimumda tutulmalı ya da tamamen önlenmelidir ve kafein sadece az miktarda tüketilmelidir.