Böbrek Enfeksiyonu: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Böbrek enfeksiyonu, “renal enfeksiyon” veya “piyelonefrit” olarak da bilinir ve üriner sistem enfeksiyonunun yaygın bir türüdür.

Bakteriler çoğunlukla mesane veya idrar yolunda (vücudun dışındaki mesaneden idrar taşıyan bir tüp) başlar ve böbreklerden birine yayılarak, enfekte eder.

Bu yazıda böbrek enfeksiyonu ne demek, semptomları, nasıl teşhis edildiği ve nasıl tedavi edildiğini paylaşacağız.

Böbrek Enfeksiyonları Hakkında Hızlı Bilgiler:

Böbrek enfeksiyonları ile ilgili bazı önemli noktalar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Böbreklerin başlıca rollerinden biri toksinleri vücuttan atmaktır.
• Böbrek enfeksiyonlarının belirtileri ishal, mide bulantısı ve sırt ağrısı içerir.
• Bazen bir böbrek enfeksiyonu ile aynı zamanda mesane enfeksiyonu meydana gelebilir.
• Çoğu vakada, oral antibiyotikler böbrek enfeksiyonlarını başarıyla tedavi edebilir.

Böbrek Enfeksiyonu Nedir?

Hamile anneler, 2 yaşın altındaki çocuklar ve 60 yaşın üzerindeki kişiler ve özellikle kadınlar böbrek enfeksiyonundan daha sık etkilenirler. Böbrek enfeksiyonları her 10000 kişide 3-4 erkek, her 10000 kişide 15-17 kadını etkiler.

İki tür böbrek enfeksiyonu vardır:

1. Komplike olmayan böbrek enfeksiyonu: Birey sağlıklıdır ve ciddi komplikasyonlar çok düşüktür.
2. Komplike böbrek enfeksiyonu: Hastanın belki de önceden var olan bir hastalık veya rahatsızlık nedeniyle komplikasyonlara yakalanma olasılığı daha yüksektir.

Böbrek enfeksiyonu derhal tedavi edilmezse; böbrek hasarı ve kan zehirlenmesi (sepsis) gibi ciddi komplikasyon risklerine sahiptir.

Böbrek enfeksiyonu çoğunlukla antibiyotikler ile tedavi edilir. Birçok vakada ise böbrek hastalığı olan hastalar hastaneye yatırılarak tedavi edilmeleri gerekir.

Böbrek Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

Böbrek enfeksiyonu şikayeti olan birinde, normalde bir günde ya da birkaç saat içerisinde belirtiler oldukça hızlı ortaya çıkar. Böbrek enfeksiyonu semptomları ve bulguları şunları içerir:

• Kusma
• İshal
• Kontrolsüz titreme
• Sırt ağrısı
• Mide bulantısı
• Kasık ağrısı
• Yan tarafta ağrı
• Hasta idrar yaparken semptomlar çoğunlukla kötüleşir

Meydana gelen bir mesane enfeksiyonu (sistit veya üretrit) varsa, aşağıdaki belirtiler de ortaya çıkabilir:

• İdrarda kan
• Bulanık idrar
• Kötü kokulu idrar
• Sık idrara çıkma
• İdrar yaparken ağrı (dizüri), yanma hissi
• Karın alt kısmında ağrı
• Tam idrar yapamama

Böbrek Enfeksiyonu Sebepleri Nelerdir?

“Böbrek enfeksiyonu neden olur?” Böbrek enfeksiyonu üretraya ve mesaneye giren bakterilerin bulaşmasına sebep olur. Enfeksiyon daha sonra böbreklere yayılır. Bunların bakteriler tarafından ortaya çıkmasına aşağıdakiler neden olabilir:

• Tuvalet hijyeni: Tuvalette ve tuvalet kağıdı kullanımı nedeniyle enfeksiyon geçebilir ve böbreklere kadar da ilerleyebilir. Enfeksiyon, makat yolu ile girebilir. Bakteriler kalın bağırsaklarda bulunabilir ve böbrekte enfeksiyona sebebiyet verebilirler.
• Kadın fizyolojisi: Kadınlar mesane enfeksiyonlarına ve sonuç olarak böbrek enfeksiyonlarına erkeklerden çok daha savunmasızdırlar. Bunun nedeni ise, üretralarının daha kısa olmasıdır. Bu durum da enfeksiyonların üriner sistem parçalarına daha hızlı ulaşmasını kolaylaştırır.
• İdrar yolu kateteri: Üriner kateter, idrar boşaltmak için üretranın içinden mesaneye geçen bir kanaldır. Üriner kateter olması, böbrek enfeksiyonu da dahil olmak üzere idrar yolu enfeksiyonlarının ortaya çıkma riskini artırmaktadır.
• Böbrek taşı: Böbrek taşı var olan kişilerde böbrek enfeksiyonuna yakalanma riski çok daha yüksektir. Böbrek taşları, böbreklerin iç astarında çözünmüş minerallerin birikmesinin sonucu oluşur.
• Prostat büyümesi: Büyümüş prostatı olan erkeklerde böbrek enfeksiyonuna yakalanma riski daha yüksek olur.
• Cinsel açıdan aktif kadınlar: İlişki üretrayı tahriş ederse, üriner sistem içine giren bakterilerin böbreklere ulaşma riski daha yüksek olabilir.
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip bazı hastaların derilerinde bakteriyel veya mantar enfeksiyonu olabilir ve bu enfeksiyon eninde sonunda kan dolaşımına girer ve böbreklere saldırır.

İdrar Yolu Nedir?

İdrar yolu aşağıdakilerden oluşur:

1. Böbrekler: İnsan vücudunda, karnın arka her iki tarafında olmak üzere iki adet böbrek vardır. Böbrekler vücuttan toksinleri (zehirli atıklar) temizler.
2. Üreterler: İdrar böbreklerden “üreter” adı verilen tüpler aracılığı ile mesaneye yol alır. Her böbreği mesaneye bağlayan bir üreter mevcuttur.
3. Mesane: Karnın alt kısmında yer alan ve idrar depolayan boş bir kesedir.
4. Üretra: İdrarı mesaneden vücudun dışına taşıyan bir kanaldır. Erkeklerde, idrar yolu penisin ortasından aşağı doğru bir açıklığa gider. Kadınlarda idrar yolu mesaneden vajinal açıklığın hemen üst kısmına kadar uzanır. Kadınlarda üretra, erkeklerden daha kısadır.

Böbrek Enfeksiyonu Teşhisi ve Tanı Testleri

“Böbrek enfeksiyonu nasıl teşhis edilir?” Öncelikle hastanın genel sağlık durumu kontrol edilir. Hastanın kalp atış hızı, kan basıncı, ateş ve solunum hızı incelenir. Bunun yanı sıra, dehidrasyon (vücudun susuz kalması) olup olmadığına bakılır.

Herhangi bir hassasiyet, acı veya ağrı olup olmadığını değerlendirmek amacıyla orta ve alt sırt üzerine özellikle baskı yapılarak fizik muayene yapılır.

Eğer hasta genç bir kadınsa, doktor herhangi bir pelvik inflamatuar hastalık (PID) olup olmadığını doğrulamak amacıyla pelvik muayene yapabilir. Kadın hamilelik yaşındaysa ve hamilelik şüphesi varsa, hamilelik testi de önerilebilir.

İdrar testi ile idrar yolları enfeksiyonu olup olmadığı değerlendirilir. Ancak, üriner sistemin (üretra, mesane veya böbrekler) tam olarak neresinde enfeksiyon olduğunu belirleyemeyebilir. Bununla birlikte, özellikle vücudun bir tarafında ağrı gibi diğer belirtiler söz konusu ise, doğru tanı için başka testler de önerilebilir.

Böbrek Enfeksiyonu Tedavisi

“Böbrek enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?” Böbrek enfeksiyonu evde ya da hastanede tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bu semptomların şiddeti ve hastanın genel sağlık durumu gibi çeşitli faktörler göz önüne alınarak tedavi kararı verilir.

“Böbrek enfeksiyonuna ne iyi gelir?” Evde önerilen tedavi oral antibiyotik tedavisine dayanır.

“Böbrek enfeksiyonu kaç günde geçer?” İlaç kullanımı ile birlikte, hasta birkaç gün sonra kendisini daha iyi hissetmeye başlar. Bireyin, ilaç tedavisinde doktor talimatlarına uyması önemlidir.

Bol miktarda sıvı almak; ateş yükselmesi ve vücudun susuz kalmasını önlemeye yardımcı olacaktır. Sıvı alım önerileri enfeksiyon türüne bağlı olarak değişebilir.

Herhangi bir ağrı söz konusu ise doktor tarafından analjezik reçete edilebilir.

Eğer kişi hastanede tedavi ediliyorsa ve dehidrasyon söz konusu ise, serum gibi dışarıdan sıvı alımı gerekebilir. Genellikle hastanede kalma süresi 3 ila 7 günü geçmemektedir.

Tedavi sonrasında yapılan idrar ve kan testleri, doktorunuza tedavinin ne kadar etkili olduğunu anlamasına yardımcı olur.

Aşağıdaki hasta grubunun böbrek hastalığına yakalanma olasılığı daha yüksektir:

• Diyabet hastaları
• Kanser hastaları ve kemoterapi veya radyoterapi alanlar
• İdrar yapmakta güçlük çeken kişiler
• Orak hücre anemisi olanlar
• 60 yaş ve üstü bireyler
• Böbrek enfeksiyonu geçmişi olanlar
• HIV taşıyan insanlar
• Hamile kadınlar
• Ağır derecede kusma olan insanlar
• Böbreklerinde tıkanma olduğu tespit edilen hastalar
• Şiddetli ağrı yaşayanlar

Böbrek Enfeksiyonu Komplikasyonları

1. Amfizematöz piyelonefrit (EPN): Çok nadir görülen bir komplikasyondur. Ancak, potansiyel olarak hayati tehlike taşır. EPN, böbrek dokularının hızla yok edildiği ciddi bir enfeksiyon olarak bilinir. Enfeksiyona neden olan bakteri böbrekte biriken zehirli bir gaz çıkararak ateş, mide bulantısı, karın ağrısı, kusma ve konfüzyon gibi semptomlara neden olur.
2. Böbrek apseleri: Karın böbrek dokularının içinde küçük apseler birikir. Semptomlar ise; idrarda kan, kilo kaybı ve karın ağrısı içerir. Bazen, apsenin dışarı atılması için ameliyat gerekir.
3. Sepsis (kan zehirlenmesi): Nadir de olsa yaşamı tehdit eden bir komplikasyondur. Bakteriler böbreklerden kan dolaşımına kadar yayılır ve büyük organlar da dahil olmak üzere vücudun herhangi bir yerinde olası enfeksiyonlara sebep olurlar. Hipotansiyon (düşük kan basıncı), konfüzyon, yönelim bozukluğu, ishal, zayıf idrar akışı, nemli cilt, soğuk cilt, soluk cilt ve bilinç kaybı gibi semptomlar görülür. Tıbbi acil yardım alınmalıdır ve hastalar genellikle yoğun bakım ünitesine yerleştirilir.

Ayrıca Bakınız: Sepsis (Kan Zehirlenmesi) Hakkında Bilgiler

Böbrek Enfeksiyonu Nasıl Önlenir?

Böbrek enfeksiyonu çoğunlukla üriner sistemde önceden var olan bir enfeksiyonun sonucu ortaya çıkar. Böbrek enfeksiyonunun gelişmesini önlemenin en iyi yolu ise; üretra veya mesanede bakteri bulunmamasıdır. Bunun için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Vücudun susuz kalmaması için bol miktarda sıvı alımına özen gösterilmeli, bol su içilmelidir.
• İdrar yapma dürtüsü varsa, üriner tahrişi önlemek için ertelemeyin.
• İlişki öncesi ya da sonrasında genital bölge temizliğine özen gösterin.
• Tuvalet hijyenine bilhassa özen gösterilmesi gerekir.
• Kabızlık sorununu önlemek için bol lifli gıdaları beslenmenize ilave edin. Çünkü kabızlık idrar yolu enfeksiyonlarının oluşma riskini artırabilir.