Böbrek Taşı Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Böbrek taşları, böbreklerin iç astarında çözünmüş minerallerin birikiminin bir sonucu olarak ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Bunlar genellikle kalsiyum okzalattan oluşurlar. Bununla birlikte birkaç başka bileşik çökeltisinden oluşabilirler.

Böbrek taşları keskin, kristal yapısını korurken; bir golf topunun boyutuna kadar büyüyebilir. Böbrek taşı küçük olabilir ve üriner sistem yoluyla fark edilmeden geçebilir. Ancak vücuttan ayrıldıklarında aşırı derecede ağrıya neden olabilirler. Vücudun içinde kalan böbrek taşları, üreterin (böbrek mesaneye bağlanan tüp) tıkanması, idrarın vücudun terk etmesi için kullandığı yolu tıkaması gibi birçok komplikasyona neden olabilir. Bunlar şiddetli ağrıya neden olabilir.

Araştırmaya göre, böbrek taşı olan kişilerin kronik böbrek hastalığına yakalanma riski önemli derecede yüksektir.

Böbrek Taşı Sebepleri Nelerdir?

“Böbrek taşı nasıl oluşur?” Böbrek taşlarının önde gelen nedeni vücutta su eksikliği olmasıdır. Taşlar, önerilen günde sekiz ila on bardak su içmeyen kişilerde daha sık görülür. İdrar asidi (idrarın bir bileşeni) seyrelmek için yeterli su olmadığında idrar daha asidik hale gelir. İdrarda aşırı derecede asidik bir ortam ile böbrek taşı oluşumuna elverişli hale gelir.

Crohn hastalığı, idrar yolu enfeksiyonları, renal tübüler asidoz, hiperparatiroidizm, medüller sünger böbrek ve Dent hastalığı gibi tıbbi hastalıklar böbrek taşı riskini arttırır.

Ayrıca Bakınız: Böbrek Enfeksiyonu Belirtileri

Böbrek Taşı Belirtileri Nelerdir?

Böbrek taşı genellikle üretere girinceye kadar semptom görülmez. Böbrek taşlarının semptomları belirginleştiğinde, genelde aşağıdakileri içerir:

• Kasıkta aşırı ağrı
• İdrarda kan
• Kusma ve mide bulantısı
• İdrarda beyaz kan hücreleri veya irin
• İdrar miktarında azalma
• İdrar yaparken yanma hissi
• Sürekli idrar yapma dürtüsü
• Ateş ve titreme (bir enfeksiyon varsa)

Böbrek Taşı Kimlerde Görülür?

Böbrek taşları erkeklerde, kadınlardan daha yaygın oluşan bir rahatsızlıktır. Böbrek taşı yaşayan insanların çoğu 30-50 yaşları arasındadır. Ailede böbrek taşı öyküsü olması, bir kişide böbrek taşı riskini artırır.

Benzer şekilde, bir önceki böbrek taşı oluşumu, önleyici tedbir alınmazsa, bir kişinin gelecekte taş oluşma riskini artırır.

Bazı ilaçlar böbrek taşına yakalanma riskini artırabilir. Bilim adamları, sıklıkla nöbetleri ve migren baş ağrılarını tedavi etmek için reçete edilen bir ilaç olan topiramatın (Topamax) ilacının böbrek taşı riskini artırdığını bildirdi.

Ayrıca, D vitamini ve kalsiyum takviyelerinin uzun süreli kullanımı, böbrek taşlarına katkıda bulunabilecek yüksek kalsiyum düzeylerine neden olabilir.

Böbrek taşları için diğer risk faktörleri, protein ve sodyum açısından yüksek, ancak kalsiyum açısından düşük beslenme, hareketsiz yaşam tarzı, obezite, yüksek tansiyon ve gastrik bypas cerrahisi, inflamatuvar bağırsak hastalığı, vücudun kalsiyumun nasıl emildiğini etkileyen diyetler ve ishaldir.

Böbrek Taşı Teşhisi ve Tanı Kriterleri

Birçok farklı tanı testi böbrek taşının varlığını doğrulayabilir. Fiziksel muayene, böbrekler tarafından koltuk altındaki ağrıyı (kasıkta) ve bel ağrısını ortaya çıkarabilir. Genellikle semptomlar hastalığı işaret eder.

İdrar analizi, idrarda kan olup olmadığını ve sonradan bir enfeksiyon olup olmadığını gösterecektir. Bir böbrek taşı ile birlikte görülen komplikasyonları tanımlamak ve tanı geçerliliğini kontrol etmek amacıyla kan testleri yapılabilir.

Abdominal BT taraması, böbrek taşı olup olmadığını test etmenin bir yoludur. BT taraması üreter, mesane ve böbreklerin durumunu, bir taş bulunup bulunmadığını, böbrek taşının kesin büyüklüğü ve yeri, tıkanma olup olmadığı ve apendiks, aorta ve pankreas gibi bölgedeki diğer organların durumunu tespit eder.

Ultrasonların da yüksek algılama hızlarına sahip olduğu gösterilmiştir ve böbrek taşları ile ilişkili birçok komplikasyonu teşhis edebilir.

Gereksiz radyasyondan kaçınmak için hamile kadınlara BT taraması yerine ultrason uygulanmalıdır.

Bir hastaya böbrek taşı teşhisi konduktan sonra, taşın boşaltım sistemindeki ilerlemesini izlemek için basit bir röntgen ışını kullanılacaktır.

Böbrek Taşı Tedavisi

“Böbrek taşı nasıl düşürülür?” Böbrek taşlarının tedavisinde öncelikle belirti yönetimi üzerine yoğunlaşılır. Bir böbrek taşını düşürmek çok acı verici olabilir. Bir kişide böbrek taşı öyküsü varsa, ev tedavisi uygun olabilir. Hiç böbrek taşı deneyimi olmayan kişiler doktorlarıyla konuşmalıdır.

Hastane tedavisine ihtiyaç duyulursa, hasta intravenöz tüp ile rehidrate edilebilir ve anti-inflamatuar ilaçlar verilebilir.

Narkotikler, genellikle taşı tolere edilebilme ağrısını sağlamak için kullanılır. Antiemetik ilaç, mide bulantısı ve kusma olan hastalarda kullanılabilir. Bazı durumlarda, bir ürolog, litotripsi adı verilen, böbrek taşını daha küçük parçalara bölünmesi ve geçmesine izin verecek bir şok dalgası tedavisi gerçekleştirebilir.

Litotripsi yapılması mümkün olmayan bölgelerde büyük böbrek taşlarına sahip olan hastalar, perkütan nefrolitotomi (sırtta bir kesi yoluyla taşın çıkarılması) veya üreteroskopik taş çıkarımı (taşın ince bir tüpten üretranın içine çıkarılması) ameliyatı gibi cerrahi prosedürleri alabilirler.

Böbrek Taşı Nasıl Önlenir?

Sağlıklı kişilerde böbrek taşlarının engellenmesi için vücudun sulu tutulması, susuz kalmaması önemlidir. İdrar su ile inceltilerek minerallerin yoğunlaşmasına ve taş oluşmasına engel olur. İdrar berrak sarı renkte olduğunda, taş oluşma olasılığı azalır.

Doktorlar, yüksek risk altındaki kişilerde belli taş türlerini önlemek için ilaçlar da önerebilirler.