Hipotiroidizm Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanı ve Tedavisi

Hipotiroidizm, aynı zamanda “düşük aktif tiroid” olarak da bilinir Tiroid bezinin “tiroid hormonu” denilen tiroid hormonunu yeterinde üretemediği bir rahatsızlıktır.

Tiroid hormonları, vücudun enerji metabolizmasını kullandığı yolu düzenler ve yeterince tiroksin olmadan, vücudun birçok fonksiyonu yavaşlar.

Tiroid bezi; boynun önünde, gırtlak altında bulunur ve nefes borusunun her iki yanında birer tane olmak üzere iki kanat benzeri şekildedir.

Tiroid hormon yapan özel hücrelerden oluşan bir endokrin bezdir. Hormonlar, metabolizma, büyüme ve ruh hali gibi süreçleri kontrol eden, vücudun organlarına ve dokularına bilgi aktaran kimyasal habercilerdir.

Hipotiroidizm Hakkında Hızlı Bilgiler:

Hipotiroidizm ile ilgili bazı temel hususlar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Tiroid bezi, iki tiroid hormonu üretir.
• Bu hormonlar vücudun metabolizmasını düzenler.
• ABD’de hipotiroidinin en yaygın nedeni Hashimoto hastalığıdır.
• Hipotiroidinin belirtileri yorgunluk, soğuk intoleransı ve eklem ve kas ağrısı içerir.

Hipotiroidizm Nedir?

Hipotiroidizm, tiroid bezi vücudun ihtiyaçlarını karşılayacak kadar tiroid hormonu üretmediğinde ortaya çıkan bir hastalıktır.

Hipotiroidizm ile hipertiroidizm arasındaki farkı bilmek önemlidir. Hipertiroidi, tiroidin çok fazla tiroid hormonu ürettiği, yani hipotiroidinin tersinin bir hastalıktır.

Tiroid, metabolizmayı düzenleyen iki tiroit hormonu olan “triiodotironin (T3)” ve “tiroksin (T4)” oluşturur. Bunlar ayrıca aşağıdakileri de etkiler:

• Beyin gelişimi
• Nefes alma
• Kalp ve sinir sistemi fonksiyonları
• Vücut ısısı
• Kas gücü
• Cilt kuruluğu
• Adet döngüsü
• Kilo
• Kolesterol seviyeleri

Tiroid hormonlarının üretimi, hipotalamus tarafından düzenlenen hipofiz bezi tarafından yapılan tiroit uyarıcı hormon (TSH) ile düzenlenir. TSH, tiroid hormonlarının vücudun ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli olmasını sağlar.

Hipotiroidizm Nedenleri Nelerdir?

Hipotiroidizm; hipotalamus veya hipofiz bezi tarafından tiroid bezinin düzgün şekilde uyarılamaması ya da tiroid bezinin düzgün çalışmaması durumunda ortaya çıkabilir.

1. Hashimoto hastalığı

Örneğin; ABD’de hipotiroidinin en yaygın nedeni, kronik lenfositik tiroidit veya otoimmün tiroidit olarak da bilinen Hashimoto hastalığıdır.

Hashimoto hastalığı, otoimmün bir hastalıktır. Yani, bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerine ve organlarına saldırdığı bir hastalıktır. Bu durum bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasına neden olur. Bu da iltihaplanma ve tiroid hormonları üretme yeteneğinde parazite neden olur.

Ayrıca Bakınız: Hashimoto Hastalığı Nedir?

2. Tiroidit

Tiroidit, tiroid bezinin bir inflamasyonudur. Tiroid hormonlarının kana sızdırılmasına ve genel düzeylerinin yükselmesine ve hipertiroidi oluşturmasına neden olur. 1-2 ay sonra, bu hipotiroidi haline dönüşebilir. Tiroidit viral veya bakteriyel enfeksiyona bağlı olabilir veya otoimmün rahatsızlıklar veya gebelikten sonra ortaya çıkabilir.

3. Konjenital Hipotiroidizm

Konjenital hipotiroidizm vakalarında, bebekler düzgün çalışmayan bir tiroid beziyle doğarlar. Konjenital hipotiroidizm fiziksel ve zihinsel büyüme sorunlarına yol açabilir. ancak erken tedavi bu komplikasyonları önleyebilir.

4. Tiroid Ameliyatı ve Tedavisi

Hipertiroidizm, guatr, tiroid nodülleri ve tiroid kanseri gibi çeşitli hastalıklar, hipotiroidiye yol açabilecek tiroit bezinin kısmen veya tamamen alınması ile tedavi edilebilir.

Tiroid radyasyon tedavisi hipotiroidi rahatsızlığına yol açabilir. Radyoaktif iyot, hipertiroidizm için ortak bir tedavidir ve tiroid bezinin hücrelerini yok ederek çalışır, böylece tiroksin üretimini azaltır.

Radyasyon, baş boyun kanserlerine, Hodgkin hastalığına ve diğer lenfomalara sahip olan ve tiroid bezinin hasar görmesine neden olan insanları tedavi etmek için de kullanılır.

5. İlaç Tedavisi

Bir takım ilaçlar tiroit hormonu üretimini etkileyebilir. Bunlara amiodaron, interferon alfa, interlökin-2, lityum ve tirozin kinaz inhibitörleri dahildir.

6. Hipofiz Bezi Anormallikleri

Hipofiz bezi düzgün çalışmazsa, tiroid bezinde doğru miktarda tiroid hormonu üretilemeyebilir. Hipofiz tümörleri veya hipofiz ameliyatı, daha sonra tiroid bezini olumsuz yönde etkileyebilecek olan hipofiz bezi işlevini etkileyebilir.

Sheehan sendromu, hipofiz bezi hasarına neden olan bir hastalıktır. Bir kadın hayatı tehdit eden bir kan kaybederse veya doğumda ya da doğumdan sonra ciddi düşük kan basıncına sahipse, bez zarar görebilir ve bu durum hipofiz hormonlarının yetersiz kalmasına neden olabilir.

7. İyot Dengesizliği

Tiroid hormonlarının üretimi için iyot gerekmektedir. Bununla birlikte, iyot seviyesi dengelenmelidir. Vücutta çok fazla veya çok az iyot varsa, hipotiroidizm veya hipertiroidizm hastalıkları gelişebilir.

Hipotiroidizm Belirtileri Nelerdir?

Tiroid hormonları çoklu organ sistemlerini etkiler; yani hipotiroidi semptomlarının geniş kapsamlı ve çeşitliliği vardır. Farklı insanları farklı şekillerde etkilemektedir.

Hipotiroidizm semptomları ve bulguları şunları içerir:

• Yorgunluk
• Kilo almak
• Soğuk intoleransı
• Eklem ve kas ağrısı
• Kabızlık
• Cilt kuruluğu
• İnce, kırılgan saçlar veya tırnaklar
• Terlemenin azalması
• Ağır adet dönemleri (menoraji)
• Yavaş kalp atış hızı
• Güçsüzlük, halsizlik
• Yüksek kolestorol
• Yüz, el ve ayakların şişmesi

Tedavi edilmediği takdirde, aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Tat ve koku duyusunda azalma
• Ses kısıklığı
• Yavaş konuşma
• Derinin kalınlaşması
• Periferik nöropati
• Depresyon ve hafıza zayıflaması
• Kısırlık
• Doğum kusurları
• Miksödem: yoğun soğuk intolerans ve derin uyuşukluk ile karakterize nadir, yaşamı tehdit eden bir durumdur.

Hipotiroidizm en sık orta yaşlı ve ileri yaşlı kadınları etkiler, ancak her yaştaki bireyleri etkileyebilir. Çocuklarda ya da gençlerde gelişirse belirtiler ve semptomlar genellikle yetişkinlerle aynıdır. Ancak, çocuklarda aşağıdaki belirtiler de ortaya çıkabilir:

• Zayıf büyüme
• Gecikmiş diş gelişimi
• Zayıf zihinsel gelişme
• Gecikmiş ergenlik

Hipotiroidizm yavaş ilerleyen bir hastalıktır. Belirtiler uzun süre fark edilmeyebilir ve fark edilmesi zor olabilir.

Belirli insan gruplarında, diğerlerine göre hipotiroidizme yakalanma olasılığı daha yüksektir:

• İnsanlar, guatr (tiroid bezinin genişlemesi) veya ameliyat gibi tiroid tedavisi gibi daha önceki tiroid problemlerine sahiplerse, olasılık artar.
• Boyun ve göğüs radyasyon tedavisi de tiroid fonksiyon bozukluğu olasılığını artırabilir.
• Turner sendromu ya da lupus ya da romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar varsa, bu insanlar tiroid rahatsızlığına yakalanma riski taşırlar.
• Ayrıca ailede tiroid hastalığı olması, 60 yaşın üzerindeki kişiler ve son 6 ay içinde hamile kalmış kişilerde hipotiroidizm riski yüksektir.

Hamilelik Sırasında ve Sonrasında Hipotiroidizm

Gebelik sırasında metabolizma üzerine artan talepler, tiroid üzerinde artmış talepler ile sonuçlanır. Bir çalışmada, hamile olanların yüzde 85’inde gebelik sırasında tiroit hormonlarında ortalama yüzde 47’lik bir artış gerektiğini ve bunun da hamile kadınların hipotiroidizme daha duyarlı olduklarını açıklayabileceği bulundu.

Hipotiroidizm genellikle gebelik sırasında Hashimoto hastalığından kaynaklanır ve her 1000 gebeliğin 3-5’ini etkiler.

Kontrol edilmediği takdirde hipotiroidizm; düşük, erken doğum ve hamilelik sonrasındaki kan basıncında artış riskini artırır (preeklampsi). Aynı zamanda beynin gelişimini ve bebeğin büyümesini de etkileyebilir.

Ayrıca Bakınız: Preeklampsi (Gebelik Zehirlenmesi)

“Postpartum tiroidit” adı verilen bir tiroidit türü, doğum yaptıktan sonra ilk yılda kadınların yüzde 4-9’unu etkiler ve bu durum genellikle 1-2 ay süren hipertiroidizm oluşturur.

Hipotiroidizm Teşhisi ve Tanı Testleri

Doktorlar genellikle hipotiroidizmi kapsamlı fizik muayene, tıbbi öykü ve kan testleri ile teşhis ederler. Kullanılan en yaygın kan testi TSH testidir. Kan içindeki tiroid uyarıcı hormon (TSH) miktarlarını tespit eder. TSH okuması normalin üstündeyse, hastada “hipotiroidizm” olabilir. TSH düzeyleri normalin altında ise, hastada “hipertiroidizm” olabilir.

Tanıyı onaylamak veya hipotiroidi nedenini belirlemek için kullanılan ek kan testleri T4 testi ve tiroid otoantikor testidir. Tiroid bezinin sağlığını ve aktivitesini tam olarak ortaya koymak için, bir doktorun, T3, T4, TSH ve tiroid otoantikorlarını test eden komple bir tiroid paneli çalıştırması genellikle yararlıdır. Bu, örneğin tiroksin için normal bir tek okumanın, TSH veya altta yatan bir tiroid işlevinin önemli bir unsurunu maskeleme olasılığını azaltmaya yardımcı olabilir.

Yukarıdaki tüm testler için bir kan örneği alınır ve analiz için bir laboratuara gönderilir.

Hipotiroidizm semptomlarının çoğu diğer hastalıklarla aynı olduğu için, doktor yalnızca semptomlara dayalı bir teşhis koyamaz. Doktor ayrıca, kolesterol düzeylerini, karaciğer enzimlerini, prolaktin, sodyumu kontrol etmek veya tam kan sayımı yapmak için testler yapabilir.

Hipotiroidizm Tedavisi

a) Sentetik Tiroksin

Hipotiroidizm tedavisi, vücudun eksik olduğu tiroid hormonu miktarını tazeleme üzerine yoğunlaşır. Bu, sentetik tiroksin, T4 hormonu ile özdeş bir ilaç yoluyla başarılır.

Dozaj, hastanın geçmişi, semptomları ve mevcut TSH seviyesine göre belirlenir. Doktorlar, sentetik tiroksin dozajının ayarlanması gerekip gerekmediğini belirlemek için hastanın kanını düzenli olarak değerlendirirler. Düzenli takip gerekir; ancak kan testlerinin sıklığı muhtemelen zamanla azalacaktır.

b) İyot ve Beslenme

İyot, tiroid fonksiyonu için vazgeçilmez bir mineraldir. ancak otoimmün tiroid hastalığı olan insanlar iyotun etkilerine karşı özellikle hassastır. Yani hipotiroidizmi tetikleyebilir veya kötüleştirebilirler.

Büyüyen fetusa yeterli beslenme sağlamak için gebelikte iyot ihtiyacı artar. Hamile olanlar, iyotlu tuzu beslenmelerine dahil ederek ve doğum öncesi vitaminler alarak yeterli iyot alımını sağlayabilirler.

Beslenme, vücudun tiroid ilaçlarını emme biçimini etkileyebilir. Hipotiroidizm olan insanlar, özellikle yüksek lifli beslenmeli ya da bir sürü soya ya da turpgil sebze yiyip içmek gibi diyetisyenlerle birlikte yapılacak başlıca diyet değişikliklerini tartışmalıdır. İyot etkilerine duyarlıysa doktorlarını bilgilendirmelidirler.

Hipotiroidizm, genellikle uzman bir hekim tavsiyesi ile uygun şekilde yönetilebilir. Uygun tedavi ile tiroid hormonu seviyeleri normale dönmelidir. Çoğu durumda, hipotiroidizm için kullanılan ilaçları hastanın ömrü boyunca alması gerekebilir.