Lupus Hastalığı Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Lupus, vücudun bağışıklık sisteminin aşırı aktif hale geldiği ve normal, sağlıklı dokulara saldırdığı kronik bir otoimmün hastalıktır. Bu hastalık iltihaplanma, şişme ve eklem, cilt, böbrekler, kan, kalp ve akciğerlere verilen hasar gibi semptomlar ile sonuçlanır.

Normal işlevi altında bağışıklık sistemi virüs ve bakteri gibi antijenlere karşı savaşmak ve korumak için “antikor” adı verilen proteinleri üretir.

Lupus hastalığı bağışıklık sistemini, antijenler (belirli bir bağışıklık tepkisini indükleyebilen bir madde) ve sağlıklı doku arasında ayırt edemez hale getirir. Bu durum, bağışıklık sisteminin yalnızca antijenlere değil, sağlıklı dokuları doğrudan şişirmeye, ağrıya ve doku hasarına karşı antikorlar yönlendirmesine yol açar.

Vücudun herhangi bir kısmını cilt, eklemler, beyin, akciğerler, böbrekler, kan damarları ve diğer iç organları etkileyen çeşitli klinik bulgulara sahiptir.

Lupus Hastalığı Hakkında Hızlı Bilgiler:

Aşağıda lupus hastalığı ile ilgili bazı önemli noktalar kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Lupus, vücudun bağışıklık sisteminde problemlere yol açan otoimmün bir hastalıktır. Hafif veya hayatı tehditkar olabilir.
• Lupus rahatsızlığı bulaşıcı değildir.
• Sadece “lupus” olarak adlandırdığımız tip sistemik lupus eritematosus veya SLE olarak bilinir.
• Diğer lupus türleri arasında diskoid (kutanöz), ilaç kaynaklı ve neonatal bulunmaktadır.
• Lupus hastalarının %90’dan fazlası kadınlardır.
• Bu hastalık 15 ila 45 yaşları arasında daha yaygındır.
• Doktorların çoğu lupusun genetik ve çevresel uyaranlara bağlı olduğuna inanmaktadır.
• Risk faktörleri arasında güneş ışığına maruz kalma, bazı reçeteli ilaçlar, Epstein-Barr virüsü ile enfeksiyon ve bazı kimyasallara maruz kalma sayılabilir.
• Çevresel faktörler arasında aşırı stres, ultraviole ışığa maruz kalma, sigara, bazı ilaçlar ve antibiyotikler, enfeksiyonlar ve Epstein-Barr virüsü (çocuklarda) bulunur.
• Tedavi olmamasına rağmen, lupus ve semptomları ilaçlarla kontrol edilebilir.
• Lupus tedavisi seçenekleri kortikosteroidler, immünosüpresif ilaçlar ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir.

Lupus Nedir?

Bağışıklık sisteminin normal işlevi, beyaz kan hücreleri (B lenfositleri) tarafından üretilen antikorlar üreten proteinleri üreterek; virüsleri, bakterileri ve mikropları korumak ve onları savuşturmakla görevidir.

Lupus hastalığında bağışıklık sistemi arızalı ve yabancı istilacıları ve sağlıklı dokuyu ayırt edemez. Antikorlar vücudun sağlıklı hücrelerine ve dokularına karşı üretilir ve vücudun çeşitli yerlerinde inflamasyona, ağrıya ve hasara neden olur.

“Otoantikor” olarak adlandırılan bu antikorlar, vücudun birçok bölümünün iltihaplanmasına katkıda bulunur ve organlara ve dokulara zarar verebilir. Lupuslu hastalarda gelişen otoantikorun en yaygın türü “antinüklear antikor (ANA)” olarak adlandırılır. Çünkü hücre çekirdeğinin parçaları (komuta merkezi) ile reaksiyona girer.

“Lupus hastalığı bulaşıcı mıdır?” Lupus’un bulaşıcı bir hastalık olmadığını unutmamak önemlidir.

Kronik lupus belirtileri, belirti iyileşme dönemi başlamadan önce hastalığı daha da kötüleştirebilir. Lupus, çok az insan tarafından bilinen bir hastalıktır.

Lupus Çeşitleri

Birkaç değişik lupus tanımlanmıştır. Ancak, basitçe lupus olarak adlandırdığımız tip “sistemik lupus eritematozus” veya SLE olarak bilinir. Diğer tipler arasında diskoid (kutanöz) lupus, ilaç kaynaklı lupus ve neonatal lupus bulunur.

1. Diskoid lupus hastalarında, hastalık cilt ile sınırlıdır. Yüz, boyun ve kafa derisinde görülen kızarıklık ile karakterize olup, iç organları etkilemez. Diskoid lupuslu hastaların %10’dan azı hastalığın sistemik formuna ilerlemekle birlikte, hastalığın gidişatını öngörmek veya önlemek için herhangi bir yol yoktur.
2. Sistemik lupus eritematozus, diskoid lupustan daha şiddetlidir. Çünkü vücudun herhangi bir organını veya organ sistemini etkileyebilir. Bazı insanlarda sadece cilt ve eklemlerde iltihaplanma veya başka sorunlar gösterebilirken; diğer sistemik lupus eritematozus hastalarında eklemleri, akciğerleri, böbrekleri, kan veya kalbi etkilenebilir. Bu tip lupus da sıklıkla atağa geçme periyotları (hastalık aktif olduğunda) ve remisyon dönemleri (hastalık uyurken) ile karakterize edilir.
3. İlaca bağlı lupus, bazı reçeteli ilaçlarla reaksiyona girer ve belirtiler sistemik lupus eritematozusa çok benzer olur. Bu lupus formunu en sık “hidralazin” adı verilen bir hipertansiyon ilacı ve “procainamid” adı verilen bir kalp ritim bozukluğu ilacı etkileyebilir. Ancak, hastalığa neden olabilen 400 civarında başka ilaç bulunmaktadır. İlaca bağlı lupus, hastanın tetikleyici ilacı almayı bırakmasının ardından hafifler.
4. Nadir bir rahatsızlık olan neonatal lupus, bir annenin otoantikorları fetusa geçmesi durumunda oluşur. Doğmamış veya yeni doğmuş olan çocukta kalp ve kan ile birlikte ciltte kızarıklıklar ve diğer komplikasyonlar olabilir. Genellikle kızarıklık belirir.

Lupus Hastalığı Sebepleri Nelerdir?

Lupusun kesin nedeni bilinmiyor. Bazı uzmanlar, lupus hastalığının hormonlar, genetik ve çevre dahil olmak üzere insan vücudunun içinden ve dışından gelen faktörlerin bir kombinasyonuna yanıt olarak geliştiğini belirtmektedir.

1) Hormonlar

Hormonlar, belirli hücrelerin veya organların aktivitesini kontrol eden ve düzenleyen, vücutta üretilen kimyasal maddelerdir. Araştırmacılar, her 10 lupus hastalığı vakalarının 9’unun kadınlarda görüldüğü için, östrojen ve lupus arasındaki muhtemel ilişkiyi inceledi. Hem erkekler, hem de kadınlar östrojen üretse de, bu hormonun üretimi kadınlarda daha fazladır.

Östrojen, kadınların erkeklerden daha güçlü bağışıklık sistemlerine sahip olduğu anlamına gelen “immüno-arttırıcı” bir hormondur. Bu nedenle, otoimmün hastalıkların insidansı genel olarak kadınlarda erkeklerden daha yüksektir.

Araştırmalar, kadınların menstrual periyotların hemen öncesinde ve östrojen üretimi arttıkça gebelik süresince lupus belirtilerinin artabileceğini bildirdiler. Bu durum, östrojenin lupus şiddetini düzenleyebileceğini önerebilir. Bununla birlikte, nedensel bir etki kanıtlanmadı ve doğum kontrol hapları veya postmenopozal tedavisi şeklinde östrojen alan kadınlar dahil olmak üzere yapılan çalışmalar, hastalık aktivitesinde herhangi bir artış göstermedi.

2) Genetik

Lupus’a neden olabilecek belirli bir gen veya gen grubu kanıtlanmamıştır. Bazı aileler arasında Lupus hastalığı daha yaygındır ve bazı genlerin lupus gelişimine katkıda bulunduğu tespit edilmiştir.

Aynı ikizler aynı ortamda büyüyebilir ve aynı kalıtsal özellikleri gösterirler. Ancak, bunlardan sadece birinde lupus gelişebilir. Hastalığı olan bireylerin kardeşlerinde lupus hastalığına yakalanma riski genel nüfustan yaklaşık 20 kat fazladır.

Aile hikayesi olmayan hastalarda lupus gelişimi olmasına rağmen, bazı aile üyelerinde tiroidit, hemolitik anemi ve idiyopatik trombositopeni purpura gibi diğer otoimmün hastalıkların olması muhtemeldir.

3) Biyobelirteçler

Biyobelirteçler, lupus araştırmalarında önemli bir alandır. Biyolojik belirteçler, belirli bir biyolojik veya patolojik süreci, bir sürecin sonucunu veya terapötik müdahaleye tepki veren moleküller olarak tanımlanır. Basitçe söylemek gerekirse, dokuların, hücrelerin veya sıvıların güvenilir şekilde ölçülebilen bir üründen yararlanarak doktora vücutta neler olduğunu veya ne olacağını tahmin etmelerini sağlayabilirler.

Araştırmacılar potansiyel biyolojik belirteç tespit etmişlerdir.

4) Çevresel Faktörler

Araştırmacılar, kimyasallar veya virüsler gibi çevresel ajanların genetik olarak hassas bireylerde lupusun tetiklenmesine katkıda bulunabileceğini düşünüyorlar. Lupus’u tetikleyebilecek çevresel faktörler şunlardır:

• Güneş’ten gelen ultraviyole ışınları (özellikle UVB)
• Floresan ampullerden gelen ultraviyole ışınları
• Tarımsal veya endüstriyel alanlarda silis tozuna maruz kalma
• Kişiyi güneşe karşı daha duyarlı hale getiren Sulfa ilaçları
• Güneş hassaslaştırıcı tetrasikline ilaçlar
• Penisilin veya diğer antibiyotik ilaçlar
• Enfeksiyonlar (Epstein-Barr virüsünün etkileri dahil)
• Soğuk algınlığı ya da viral bir hastalık
• Bitkinlik
• Yaralanma
• Boşanma, hastalık, ailede ölüm veya diğer yaşam komplikasyonları gibi duygusal stres
• Cerrahi, bedensel zarar, hamilelik veya doğum gibi vücuda stres yaratan başka herhangi bir şey
• Sigara içmek

Şu anda lupus hastalığı için herhangi bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, lupus etkili bir şekilde iyileştirilebilir ve hastalığı olan çoğu insan aktif, sağlıklı yaşamlarına devam edebilir.

Lupus Hastalığı Teşhisi ve Tanı Kriterleri

“Lupus hastalığı nasıl teşhis edilir?” Lupus hastalığı tanısı sorunlu olabilir. Lupus’u doğru bir şekilde teşhis etmek, doktor tarafında bilgi ve farkındalığı ve hastanın iyi iletişimini gerektirir.

Doğru bir tıbbi öykü, fizik muayene ve laboratuvar testlerinin sonuçları, doktorun lupus hastalığını taklit eden diğer hastalıkları düşünmesine veya hastalığınız olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir.

Tanıya yardımcı olmak için en faydalı testler, lupuslu kişilerin kanında sıklıkla bulunan bazı otoantikorları tanımlar. Örneğin; antinükleer antikor (ANA) testi, vücudun hücrelerinin çekirdeğinin bileşenlerine karşı tepki veren otoantikorları aramak için sıklıkla kullanılır.

Lupus için tanı testleri şunları içerir:

• Tıbbi geçmiş
• Tam fizik muayene
• Tam kan sayımı (CBC), eritrosit sedimantasyon hızı (ESR), idrar tahlili, kan kimyası, kompleman seviyeleri, ANA ve diğer otoantikor testleri dahil olmak üzere laboratuvar testleri
• Deri biyopsisi
• Böbrek biyopsisi

Lupus Hastalığı Tedavisi

Lupusun birçok semptomunu tedavi etmek için uzman doktorlara ihtiyacınız olabilir.

Lupus teşhisi konduktan sonra, doktor, hastanın yaşı, cinsiyeti, sağlığı, semptomları ve yaşam tarzına dayalı bir tedavi planı geliştirir. Tedavi planları kişinin ihtiyaçlarına göre şekillendirilir ve zaman içinde değişebilir. Doktor, bir tedavi planı geliştirirken şunlar amaçlanır:

1. Atakları önlemek
2. Ataklar ortaya çıktığında tedavi etmek
3. Organ hasarını ve diğer sorunları azaltmak

Lupus tedavisinde ilaçların kullanım nedenleri şunları içerir:

• Şişkinlik ve ağrıları azaltmak
• Bağışıklık sistemine yardım etmek
• Eklem hasarını azaltmak veya önlemek
• Hormonları dengelemek

Lupus tedavisinde kullanılan ilaç türleri arasında şunlar bulunur:

• NSAID’ler
• Antimalarials
• Kortikosteroidler
• İmmünsüpresifler
• BLyS-spesifik inhibitörler
• Hormonal terapiler
• İntravenöz immünoglobülin (insan kanından türetilen proteinler)

Lupus hastalığı olan kişiler için sağlıklı yaşamın birincil hedeflerinden biri, kronik bir rahatsızlığa yakalanma stresiyle başa çıkmaktır. Etkili stres yönetimi kişiden kişiye değişir. Yardımcı olabilecek bazı yaklaşımlar olarak egzersiz, meditasyon gibi gevşeme teknikleri önerilebilir.