Nefes Darlığı (Dispne): Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

“Dispne nedir?” Nefes darlığı hastalığı için “dispne” tıbbi terimi kullanılır. Bazen “solunum güçlüğü” olarak tanımlanır. Bu rahatsız edici bir histir.

Nefes darlığı hafiften geçici, ciddi ve uzun süreli olabilir. Nefes darlığı teşhis ve tedavisi bazen zordur; çünkü birçok farklı sebep olabilir. Nefes darlığı yaygın bir hastalıktır.

Nefes Darlığı (Dispne) Sebepleri Nelerdir?

“Nefes darlığı neden olur?” Nefes darlığı vakası her zaman bireyin sağlığı ile doğrudan ilgili değildir. Yoğun egzersiz sonrası, yüksek bir yüksekliğe seyahat ederken veya fazla sıcaklık değişiklikleri geçirildiğinde, bir kişi nefes darlığı hissedebilir. Ancak, dispne genellikle sağlık sorunları ile ilgilidir. Bazen, egzersiz semptomları geliştirebilir. Ancak nefes darlığı ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir.

Nefes darlığının en yaygın nedenleri astım, kalp yetmezliği, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), interstisyel akciğer hastalığı, pnömoni ve genellikle anksiyete bozukluğu ile bağlantılı psikojenik problemlerdir. Nefes darlığı aniden başlarsa, akut nefes darlığı vakası denilir.

Akut nefes darlığı aşağıdakilere bağlı olabilir:

• Astım
• Kaygı (anksiyete)
• Pnömoni
• Solunum yollarını engelleyen bir şeyi teneffüs etmek veya solumak
• Alerjik reaksiyonlar
• Anemi
• Ciddi kan kaybı
• Tehlikeli karbon monoksit seviyelerine maruz kalma
• Kalp yetmezliği
• Hipotansiyon (tansiyon düşüklüğü)
• Akciğerdeki bir arterde kan pıhtısı olan pulmoner emboli
• Akciğerin iflas etmesi
• Hiatal herni
• Bir kişi bir aydan uzun süre ile nefes darlığı geçirirse, duruma kronik nefes darlığı denir.

Kronik nefes darlığı aşağıdakilere bağlı olabilir:

• Astım
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
• Kalp sorunları
• Obezite
• İnterstisyel akciğer hastalığı (akciğer dokusunun yara izine neden olan bir hastalık)

Bazı akciğer sorunları da nefes darlığı çekilmesine neden olabilir.

Örnekler şöyledir:

• Krup hastalığı
• Daha erken akciğer hasarı veya skar oluşumu
• Akciğer kanseri
• Tüberküloz
• Akciğerleri çevreleyen dokularda görülen bir enfeksiyon veya tahriş (plörezi)
• Akciğerlerde çok fazla sıvı olduğunda akciğer ödemi
• Pulmoner hipertansiyon, akciğerlerdeki kan basıncı yükseldiğinde
• Enflamatuar hücreler akciğerlerde büyüdüğünde sarkoidoz

Nefes darlığı ayrıca aşağıdaki kalp problemleriyle bağlantılıdır:

• Kardiyomiyopati, kalp kasını etkileyen hastalıklar
• Kalp ritmi sorunları
• Kalp yetmezliği
• Perikardit, kalbin çevresindeki dokular iltihaplandığında

Tetikleyiciler Nelerdir?

• Kimyasallar, dumanlar, tozlar ve duman gibi çevre kirleticileri, nefes daralması olan insanlar için daha zor nefes almalarına neden olur.
• Astımı olan insanlar, polen veya küf gibi alerjenlere maruz kaldıklarında dispne ataklarını tetikleyebilir.
• Sigara gibi bazı alışkanlıklar tetikleyebilir.
• KOAH farklı akciğer hastalıklarına işaret eder. Amfizem ve kronik bronşit bunlara dahildir.

Bütün bu hastalıklar solunumu daha zor hale getirir. Nefes darlığı olan herkesin KOAH’lı olmadığını, ancak KOAH’lı insanların yüzde 90’ının bir noktada sigara içtiği bildirilmiştir.

Ne Zaman Doktora Gitmeli?

Bazen nefes darlığı, hayati tehlike oluşturan bir hastalığın işareti olabilir. Bir birey aşağıdaki belirtilerin birden fazlasına sahipse, acil tıbbi tedavi gereklidir:

• Aniden başlayan nefes darlığı
• Nefes darlığı nedeniyle işlev yeteneğinin kaybedilmesi
• Göğüs ağrısı
• Mide bulantısı

Her nefes darlığı vakası derhal tıbbi tedaviyi gerektirmez; ancak nefes darlığı ciddi tıbbi sorunları işaret edebilir.

Bir bireyin aşağıdaki şikayetleri varsa tıbbi tavsiyeler gereklidir:

• Nefes alma kabiliyetinde bir değişiklik
• Solunum problemleri nedeniyle faaliyetlerin limitlerinin artması
• Uyurken nefes almada zorluk
• Ayaklarda ve ayak bileğinde şişme
• Ateş, titreme ve öksürük
• Hırıltı

Nefes Darlığı (Dispne) Teşhisi

Şikayetler ile başvuran hastaya öncelikle yapılan fizik muayene ile bazı anormallikler kontrol edilir. Bir kişinin nefes darlığı atakları nasıl başladığı, ne kadar süreyle devam ettiği, ne sıklıkta ortaya çıktıkları ve ne kadar şiddetli oldukları sorulur.

Doktorlar, nefes darlığının daha belirgin bir şekilde teşhis edilmesi ve kişinin kalbi, akciğerleri ve ilgili sistemlerin sağlığını değerlendirmek için göğüs röntgeni ve bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri kullanabilirler. Bir elektrokardiyogram (EKG) kalp krizi belirtilerini gösterecektir.

Hava akışını ve hastanın akciğer kapasitesini ölçmek için yapılan testler, kaynağın ve nefes alma sorunlarının boyutunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Ek testler, bir hastanın kandaki oksijen seviyesine ve kanın oksijen taşıma kapasitesine bakacaktır.

Nefes Darlığı (Dispne) Tedavisi

Solunum sıkıntısını gidermek için nefes darlığının nedeni öğrenilir ve bireylerin daha kolay nefes almalarına yardımcı olmak için tedavi seçenekleri değerlendirilir.

Spesifik tedaviler, sorunun kaynağına bağlı olarak kişiden kişiye değişir. Solunum sıkıntısı astıma bağlıysa, normalde bronkodilatör ve steroid gibi ilaçlara iyi yanıt verir. Pnömoni gibi bir enfeksiyon nedeniyle ise, antibiyotikler rahatlama getirebilir. Anti-inflamatuvar ilaçlar ve anti-anksiyete ilaçlar gibi diğer ilaçlar da etkili olabilir.

KOAH kaynaklı nefes darlığı, dudak soluma ve güçlendirme egzersizleri gibi özel nefes tekniklerle iyileşebilir. İnsanlar bunu pulmoner rehabilitasyon programlarında nasıl yapacaklarını öğrenebilirler.

Ayrıca Bakınız: Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) Nedir?

Testler kandaki düşük oksijen seviyelerini gösteriyorsa, ilave oksijen verilebilir. Bununla birlikte, nefes darlığı olan herkes düşük kan oksijen seviyesine sahip olmayacaktır.

Nefes Darlığı (Dispne) Nasıl Önlenir?

Solunum bozukluğu olan bireyler genel sağlıklarını iyileştirmek için önlemler alabilir. Bunlar şöyledir:

• Sigara kullanımını bırakmak
• Sigara dumanından kaçınmak
• Kimyasal dumanlar ve odun dumanı gibi diğer çevresel tetikleyicilerden kaçınmak
• Kilo vermek, birçok yönden yararlı olabilir. Örneğin kalp ve akciğer üzerindeki stresleri azaltmak ve egzersiz yapmak kardiyovasküler ve solunum sistemlerini güçlendirebilir.