Gastroenterit ve Gıda Zehirlenmesi: Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Gastroenterit, Özellikle mide ve bağırsaklarda, bağırsakların astarının iltihaplanmasını içeren bir hastalıktır. Genelde ilaç almadan giderilir, ancak bazı durumlarda komplikasyonlara neden olabilir.

Gıda zehirlenmesi, gastroenteritin önemli bir nedenidir ve iyi bilinen hoş olmayan semptomlara neden olur.

Gastroenterit rahatsızlığına genellikle virüsler, bakteriler veya parazitler neden olur. Bu tür enfeksiyonun kaynağı kirlenmiş yiyecek olduğundan, buna “gıda zehirlenmesi” denir. Gastroenterit ayrıca “mide gribi” olarak da geçebilir.

Gastroenterit ve Gıda Zehirlenmesi Hakkında Hızlı Bilgiler:

Aşağıda gıda zehirlenmesi ve gastroenterit ile ilgili bazı temel hususlar kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi bu yazının devamındadır.

• Çoğu gastroenterit vakası, bakteriler, virüsler veya parazitlerle enfeksiyondan kaynaklanır.
• İshal, bulantı, kusma ve karın ağrısı gastroenteritin tipik semptomlarıdır.
• Gastroenterit genellikle kendi ile sınırlıdır ve testler genellikle bir tanı için gerekli değildir.
• Gıda zehirlenmesi ve gastroenteritin en ciddi komplikasyonu dehidrasyon (vücudun susuz kalması), özellikle çok genç ve çok yaşlı insanlar gibi savunmasız kişiler için risklidir.

Gıda Zehirlenmesi ve Gastroenterit Nedenleri

Geniş anlamda, gastroenterite neden olan üç tip bulaşıcı madde vardır:

• Virüsler
• Bakteriler
• Parazitler

Gastroenteritte en sık rastlanan virüsler şunlardır:

• Rota virüsü: Çocuklarda daha yaygın görülür ve viral gastroenteritin çocuklarda en yaygın nedenidir.
• Noro virüsü: Yetişkinlerde daha yaygındır.

Daha az yaygın viral neden astrovirüstür. Genellikle çocukları ve yaşlıları ve adenovirüsleri etkiler. Sitomegalovirüs, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan insanlarda gastroenterit’e neden olabilir.

Gastroenteritte en sık rastlanan bakteriler şunlardır:

• Salmonella
• Kampilobakter
• Shigella
• Escherichia coli (özellikle serotip O157: H7)
• Clostridium difficile

Yapılan bir araştırma, 2008’den 2012’ye kadar, E. coli vakalarının yüzde 46’sı sığır eti kaynaklı, salmonella vakalarının yüzde 18’i tohumlu sebzelerden ve yüzde 66’sının süt ürünlerinde kampylobakter olgularından geldiğini buldu.

Gıda Zehirlenmesi Belirtileri

Gastroenterit için tipik dört iyi bilinen klasik semptomlar şunlardır:

• İshal
• Mide bulantısı (hasta veya kusacak hissi)
• Kusma
• Karın ağrısı (‘mide krampları’)

Bu semptomlar herhangi bir kombinasyonda ortaya çıkabilir. Genellikle ani (akut) bir başlangıçla olur, ancak bu ve semptom şiddeti değişebilir.

Kirlenmiş yiyecekleri yedikten sonra semptomların başlaması birkaç saat içinde olabilir, ancak kuluçka süresi de dahil edilen patojene bağlı olarak daha uzun olabilir.

Kusma genellikle hastalıkta daha erken olur, ishal genellikle birkaç gün sürer. Ancak semptomlara neden olan organizmaya bağlı olarak daha uzun olabilir.

Yukarıdaki klasik semptomlara ek olarak, gıda zehirlenmesi ve gastroenterit ile şu belirtiler de ortaya çıkabilir:

• İştah azalması
• Ateşlenme (titreme olabilir)

Gastrointestinal semptomların tipi enfeksiyonun bir ipucudur. Viral enfeksiyon genellikle kan veya mukus olmadan ishal oluşturur ve sulu ishal belirgin bir belirtidir. Tersine, bakteri ishallerinde mukus ve kan görülür. Norovirus, özellikle çocuklarda, kusmaya neden olabilir.

Gıda zehirlenmesi ve gastroenteritin tehlikelerinden biri, özellikle de çok genç, yaşlı ya da savunmasız kişilerde, dehidrasyona yol açabilecek ishal ve kusmaya bağlı sıvı kaybıdır. Ancak susuzluk önlenebilir.

Kanlı ishal, ateşlenme, yaşın 65 üzeri olması, birden fazla sağlık sorunu bulunması, gebe olmak ya da belirtilerin birkaç gün içinde iyileşmemeye başlamaması durumunda bireylerin tıbbi yardım almaları gerekir.

Gastroenterit Teşhisi ve Tanı Testleri

Gastroenterit, genellikle bir doktor tarafından teyit edilmesine çok az ihtiyaç duyulan semptomlardan kolayca teşhis edilebilir. Hastanın bildirdiği semptomlar genellikle tanıyı koymak için yeterlidir.

Bazı durumlarda dışkı testi gereklidir. Örneğin kanlı ishal ile birlikte veya birkaç günden fazla sulu olursa, doktorlar parazitleri veya bakterileri test etmek için bir numune isteyebilir. Örneğin rotavirüs salgını sırasında özel testler istenebilir.

Gastroenterit Tedavisi

Gastroenterit ve gıda zehirlenmesi genellikle herhangi bir tıbbi müdahale olmadan kendiliğinden geçer. Tedavi ile semptomları azaltmaya ve komplikasyonları, özellikle dehidrasyonu (sıvı kaybı) önlemeye odaklanılır.

Gıda zehirlenmesinin temel tedavisi ve önleme stratejisi, dinlenmek ve kaybedilen sıvıları ve elektrolitleri geri kazandırmaktır:

• Bol miktarda sıvı içme (kayıp elektrolitlerin yerini almak).
• Kusma devam ederse bile, az miktarda su için veya ağızda buz küplerinin erimesine izin vererek sıvı alınmasını sağlayın.
• Yavaş yavaş tekrar yemek yemeye başlayın. Spesifik bir kısıtlama önerilmemekle birlikte, yumuşak gıdalar yemeye başlanabilir (tahıl, pilav, tost ve muz iyi örneklerdir).

Yağlı, şekerli veya baharatlı yiyecekler, süt ürünleri, kafein ve alkol gastroenterit atakları belirtilerini kötüleştirebilir.

Tehlikeli ve potansiyel olarak ölümle sonuçlanacak ishale neden olan dehidrasyon etkilerini önlemek için savunmasız kişiler (örneğin, bebekler ve çocuklar, 65 yaş üstü erişkinler ve bağışıklığı zayıf olan insanlar) için oral rehidrasyon tuzları (ORS) doktor tarafından önerilebilir.