Karaciğer Kist Hidatiği Hakkında Bilgiler ve Komplikasyonlar

Karaciğer Kist Hidatiği Nedir?

Ekinokokkozis, daha iyi bilinen adı ile kist hidatik hastalığı insanların parazitik bir hastalığıdır. Hastalığın tarihçesi Hipokrat zamanına kadar uzanmakla birlikte etken olan parazit ilk kez 1786 yılında Basch tarafından tanımlanmış ve echinoccus granulosus adı verilmiştir. Tanı ve tedavisindeki ilerlemeler rağmen hastalık halen ülkemiz gibi endemik bölgelerde ciddi sağlık sorunları içerisinde yer almaktadır. Aytaç ve arkadaşlarının çalışmasında Türk toplumundaki kist hidatik hastalığının insidansını 1/2000 olarak saptanmıştır. Kist hidatik hastalığı her türlü organı etkileyebilmekle birlikte en sık karaciğer ve akciğere yerleşim göstermektedir.

Kist Hidatik Yaşam Döngüsü

Echinococcus granulosus ile enfekte gıdalarla alınan parazit yumurtaları, ara konak olan insan bağırsağını delerek portal venöz dolaşıma geçerek oradan karaciğere yerleşirler. Çok az bir kısmı ise karaciğer sinusoidlerinden geçerek kalbe oradan da akciğere giderler. Çok az sayıdaki parazit ise pulmoner dolaşımı da aşarak genel dolaşıma geçebilmektedir. Larval form hedef organa yerleştiğinde, etrafında inflamatuar süreçle oluşan bir perikist tabakası oluşur. Perikist içerisinde dıştan içe doğru sırasıyla laminar tabaka ve germinatif tabaka oluşur. Germinatif tabakadan zamanla sayısız skoleksler gelişir. Kist merkezinde ise kaya suyu denilen skoleksten zengin izotonik ve ileri derecede alerjik yapıda hidatik sıvı bulunur. Kısa kist hidatidin insandaki yaşam süresini özetlemek gerekirse;

• İnfestasyondan (bağırsağa ulaşmasından) 12 h sonra KC yerleşir
• Karaciğere yerleştikten sonra 7.günde vasküler reaksiyonla çevrilir
• Karaciğere yerleştikten sonra 15.günde mikroskobik kist ve sıvı oluşur.
• Karaciğere yerleştikten sonra 3 hafta sonunda gözle görülebilir.
• Karaciğere yerleştikten sonra 3. ayda 40-50mm çapa ulaşır
• Karaciğere yerleştikten sonra 5 ayda adventisya (perikist) oluşur.
• Kistin büyüme hızı 1 mm/ ay’dır. Ortalama karaciğer kist hidatiği yılda 1 cm büyür.
• Kistin 1 damlasında 400 bin canlı kist hidatik paraziti mevcuttur.

Karaciğer Kist Hidatiğinde Klinik

Karaciğer (%60)  ve akciğer (%25) kist hidatik hastalığın en sıklıkla görüldüğü organlar olmasına karşın kist hidatik tüm organ ve sistemleri etkileyebilir. Ekstrahepatik tutulum olarak adlandırılan karaciğer dışı tutulum yerlerinin başlıcaları kas, kemik, böbrek, beyin, kalp, prostat, pankreas ve dalaktır. Ancak ekstrahepatik lokalizasyonlarda hastalığın primer olarak görülmesi oldukça nadirdir. Hastalık çoğunlukla primer karaciğer tutulumunun cerrahi veya cerrahi dışı etkenlere bağlı rüptürü sonucunda ortaya çıkmaktadır. Klinik karaciğerdeki Kistin yerleşim yeri, büyüklüğü, gelişim evresi, canlı olup olmaması ve enfekte olup olmaması kliniği etkiler. Hastaların öyküsünde aşağıdaki unsurlar mutlaka sorgulanmalıdır;

• Kırsal kesimde yaşama veya göç etme
• Köpeklerle temas
• Aile bireylerinde hastalık öyküsü

Karaciğer kist hidatiğinde başlıca klinik bulgular ve görülme olasılıkları aşağıda belirtilmiştir.

1. Asemptomatik (şikâyeti olmayan)    % 14
2. Karın ağrısı             % 85
3. Dispepsi                 % 38
4. Kusma                    % 22
5. Ateş                        %  8
6. Kilo kaybı               % 11
7. Sarılık                      % 9

Karaciğer Kist Hidatiğinin Komplikasyonları

1. Süpürasyon: Kistin safra yollarına açılmasına bağlı enfekte olmasıdır. Enfeksiyondan en sık E. Coli sorumlu tutulmaktadır. Oldukça sık rastlanmaktadır. Görülme olasılıkları % 11 den %27’ye kadar çıkabilmektedir.

2. Safra Yolu İlişkisi ve bası etkilerine hepatositlerde (karaciğer hücrelerine) kompressif atrofi ve fibrozis.

3. Kist Ruptürü; (gizli, kommunikan,  serbest ruptür.) en korkulan alerjik reaksiyonlara bağlı ölümcül olabilmektedir. Ruptür;  fizyolojik kanallara  (safra kanallarına), vücut boşluklarına veya komşu organların içerisine (mide, ince barsak. vb) olabilir.

Kist hidatiğin bilinen organ komplikasyonlarının bazıları aşağıda verilmiştir.

• Mide, duedenum, ince barsaklara (hydatiemezis, hydatidenteria, hydatiduria)
• Aorta (Hadjiat et al 1987)
• Vena cava (Blasco et al 1993)
• Perikistik kan damarları(Eyal et al 1991)
• Safra kesesi (Singh et al 1984)
• Kalp (Atias et al 1966)