Kolesterol: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Kolesterol, normal seviyelerde ve vücudun normal çalışması için gerekli bir maddedir. Ancak kandaki seviyeler çok yükselirse, kalp krizi riski altına giren sessiz bir tehlike haline gelir.

Bu yazıda kolesterolün ne olduğu, yüksek kolesterolün sebepleri ve belirtileri ve sağlık uzmanlarının durumu nasıl teşhis ettiğini anlatacağız. Ayrıca, yüksek kolesterol için mevcut tedavileri ve kolesterol düzeylerini azaltmaya yardımcı olabilecek değişiklikleri tartışacağız.

Kolestrol Nedir?

Kolesterol; vücudun her hücresinde bulunur ve önemli doğal fonksiyonlara sahiptir. Vücut tarafından üretilir, ancak yiyeceklerden de alınabilir. Görünüşte mumlu ve yağlıdır.

Kolesterol, yağ bazlıdır ve bu nedenle su bazlı kanlarla karışmaz, çevresinde kandaki lipoproteinler ile taşınır.

Kolesteol parselleri iki tip lipoprotein tarafından taşınır:

1. Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL): Bu tip taşınan kolesterol “kötü” kolesterol olarak bilinir.
2. Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL): Bu tip taşınan kolesterol “iyi” kolesterol olarak bilinir.

Kolesterol, onlar olmadan yaşayamayacağımız dört ana işleve sahiptir. Bunlar şöyledir:

• Hücre duvarlarının yapısına katkıda bulunur.
• Bağırsakta sindirim safra asitleri oluşturur.
• Vücudun D vitamini üretmesine izin verir.
• Vücudun belirli hormonlar oluşturmasını sağlar.

Kolesterol Diyeti

“Kolesterol nasıl düşürülür?” Yüksek kolesterollü insanlar için aktif olarak kolesterol düzeylerini düşüren, kolesterol düşürücü besinler olarak “altı süper yiyecek” tespit edildi:

• Soya gıdaları (günde 15 g): Soya sütü, soya tatlıları, soya eti alternatifleri, soya fıstığı, soya fasulyesi ve tofu
• Kuru yemiş: Günde bir avuç
• Yulaf ve arpa: Çözünebilir elyaf beta glukan sağlanır.
• Bitki sterolleri / stanolleri: Geniş bir yelpazede bulunan gıdalardır.
• Meyve ve sebzeler
• Doymamış yağlardan zengin gıdalar: Örneğin kanola ve bitkisel yağlar.

Kolesterol seviyeleri için kötü olan, kolesterolü yükselten gıdalar şöyledir:

• Tereyağı
• Sert margarinler
• Yağlı ve işlenmiş et
• Süt ürünleri yağları

Yüksek Kolesterol Nedenleri

“Kolesterol neden yükselir?” Yüksek kolesterol, kalp krizi nedeni olan koroner kalp hastalıkları için büyük bir risk faktörüdür ve kan lipid düzeylerini düşürmek kardiyovasküler riski düşürür.

Yüksek LDL seviyeleri, arterlerde kolesterol birikmesine yol açarken, HDL vücuttan atılmak için karaciğere kolesterol taşır. Kolesterol birikimi, plakların oluştuğu ve kan akışının kısıtlanmasına neden olan “damar tıkanıklığı” olarak adlandırılan arterleri daraltma sürecinin bir parçasıdır.

Yüksek kolesterol seviyeleri, değiştirilebilir ve değiştirilemeyen risk faktörlerinin bir sonucudur. Beslenme ve egzersiz olmak üzere iki büyük risk faktörü son derece modifiye edilebilir; yani bu risk faktörlerini değiştirmek ve yüksek kolesterollü olma ihtimalini azaltmak için bir şeyler yapılabilir.

Beslenmede yağ tüketiminin sınırlandırılması, kolesterol düzeylerini yönetmeye yardımcı olur. Özellikle, aşağıdakileri içeren yiyecekleri sınırlandırmak yardımcı olur:

• Kolesterol (yumurta sarısı, et ve peynir gibi hayvansal gıdalar)
• Doymuş yağ (bazı et, süt ürünleri, çikolata, pişmiş ürünler ve kızartılmış ve işlenmiş gıdalarda bulunur)
• Trans yağ (kızartılmış ve işlenmiş gıdalarda bulunur)

Aşırı kilolu veya obez olmak, aynı zamanda daha yüksek kan LDL düzeylerine yol açabilir ve düzenli egzersiz bu risk faktörünü yönetmede yardımcı olabilir.

Yüksek kolesterolün başlıca nedenleri genetiktir. Çok yüksek LDL seviyeleri ailesel hiperkolesterolemide kalıtsal hastalıkta bulunur.

Anormal kolesterol seviyeleri aşağıdaki ikincil nedenlere bağlı olabilir:

• Diyabet
• Karaciğer veya böbrek hastalığı
• Polikistik over sendromu
• Gebelik ve diğer hormon düzeylerini arttıran hastalıklar
• Aktif olmayan tiroid bezi
• LDL kolesterolü artıran ve HDL kolestrolü düşüren ilaçlar (progestinler, anabolik steroidler ve kortikosteroidler)

Yüksek Kolesterol Belirtileri Nelerdir?

Yüksek kolesterol düzeylerine sahip olmak, diğer hastalıklar için bir risk faktörü olsa da, herhangi bir belirti veya semptom göstermez. Düzenli kan testiyle rutin olarak taranmadıkça, yüksek kolesterol seviyeleri göze çarpmayacak ve kalp krizi veya inme gibi sessiz bir tehdit oluşturabilecektir.

Yüksek Kolesterol Teşhisi

Yüksek kolesterol, sadece kan testi ile teşhis edilebilir. 20 yaş üzerindeki herkesin kolesterol düzeylerini her beş yılda bir kontrol ettirmesi gerektiği belirtilmektedir.

Kolesterol testi, kan testinden LDL kolesterolünün doğru bir şekilde okunmasını sağlamak için, 9 ila 12 saatlik bir süre boyunca hiçbir yiyecek, içecek veya hap içermeyen bir sınırlama sonrası yapılır. Tarama ayrıca toplam kolesterol, HDL kolesterol ve trigliserid düzeyleri hakkında bilgi verir.

Bireysel kalp sorunları riskinin belirlenmesine yardımcı olan kolesterol düzeyleri şöyle belirtilir:

LDL kolesterol

• Optimal: 100 mg/dL’den az
• Yakın optimal: 100 ila 129 mg/dL
• Sınır yüksek: 130 ila 159 mg/dL
• Yüksek: 160 ila 189 mg/dL
• Çok yüksek: 190 mg/dL ve üzeri.

Rehberlik, lipit profilindeki aşağıdaki diğer önlemler için de öngörülmüştür:

1. Total kolesterol

• Arzulanan: 200 mg/dL’den az
• Sınır yüksek: 200-239 mg/dL arasında
• Yüksek: 240 mg/dL veya daha yüksek.

2. HDL kolesterol

• Düşük: 40 mg/dL’nin altında
• Yüksek: 60 mg/dL veya üstü

Yüksek Kolesterol Tedavisi

Koroner kalp hastalığı ve kalp krizi riskini azaltmak amacıyla yüksek kolesterol düzeyi olan tüm insanlar için ilaç tedavisi alanlar da dahil olmak üzere yaşam tarzında dört değişiklik önerilmektedir:

1. ‘Kalp için sağlıklı bir diyet’ ile beslenin. Örneğin, az yağlı soslar kullanın ve doymuş yağ oranı yüksek gıdalardan kaçının; sebze, meyve ve lif bakımından zengin tam tahıllı yiyecekler yiyin.
2. Düzenli egzersiz yapın.
3. Sigara içmekten kaçının.
4. Sağlıklı kilonuzu koruyun.

Lipid Düşürücü Tedavi

Hiperkolesterolemisi olan bir birey için ilaç tedavisinin lipid düşürme hedefi, kendi kolesterol düzeyine ve diğer risk faktörlerine bağlı olacaktır. Ancak, statin tedavisi genellikle kalp krizi riski yüksek olan insanlar içindir ve diyet ve egzersiz içerir.

Diyet ve egzersiz müdahalesinin önerildiği kolesterol seviyeleri 100 mg/dL ile 160 mg/dL arasında değişir. Diğer risk faktörleri mevcut olduğunda alt seviyedir.

Kolesterol seviyeleri 130 mg/dL ile 190 mg/dL arasında olduğu zaman genel kalp riskine bağlı olarak statinler gibi kolesterol düşürücü ilaçlar önerilir.

Statinler; (HMG CoA redüktaz inhibitörleri olarak da bilinirler) ana kolesterol düşürücü ilaç grubudur.

10 Yıllık Kalp Krizi Riski

Kolesterol seviyeleri, bir kişinin önümüzdeki on yıl içinde bir kalp krizi geçirme riskinde önemli rol oynamaktadır. Bilimsel araştırma kanıtları kullanılarak, aşağıdaki faktörler riski ölçer:

• Yaş
• Cinsiyet
• Sigara içme durumu
• Kan basıncı
• Kolesterol seviyeleri

Bugün devam eden Framingham Kalp Çalışması verilerine göre on yıllık riskin izlenmesi, yaşam biçiminin ve kolesterol seviyesinin düşürülmesine yönelik diğer önlemlerin yönetiminde yardımcı olur ve kalp krizi veya inmeye neden olan kardiyovasküler hastalık olasılığını azaltır.