Hipotansiyon (Tansiyon Düşüklüğü): Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Hipotansiyon tıbbi terimi, halk arasında “düşük tansiyon” olarak adlandırılır. Düşük kan basıncı veya hipotansiyon çoğu kez önemli bir sorun olarak görülmemektedir. Bununla birlikte, şiddetli hipotansiyon altta yatan bir soruna işaret edebilir ve ciddi kalp rahatsızlıklarına ve organ yetmezliğine neden olabilir. Çünkü oksijen ve besinler ana organlara ulaşamayabilir. Hipotansiyon, yaşamı tehdit eden bir durum olan şok ile ilişkilidir.

Kan Basıncı Nedir?

Kan basıncı, “tansiyon” olarak da bilinmektedir. Kalp, vücuda sürekli kan pompalayan bir kastır. Düşük oksijenli kan akciğerlere pompalanır ve oksijeni alır. Kalp, oksijen açısından zengin bu kanı vücudumuzun etrafında pompalar; kaslarımızı ve hücrelerimizi besler. Kan pompalaması, kan basıncı oluşturur.

Kalp, oksijen açısından zengin bu kanı vücudumuzun etrafında pompalar ve kaslarımızı ve hücrelerimizi besler. Kan pompalaması kan basıncını oluşturur.

Tansiyon ölçüleri arasında iki farklı basınç türü bulunur:

1. Sistolik basınç; kalp kontraksiyonu olduğunda kan basıncını belirtir. Kalbin sol ventrikülünün daralmasıyla, daralmanın azami gücü alınca ölçülür.
2. Diastolik basınç; kalp atışı, kalp dinlendiğinde ve açıldığında veya dilatasyonda kalp atışları arasında ölçülen kan basıncıdır.

Kan basıncı ölçümünde, hem sistolik hem de diastolik basınçlar ölçülür. Rakamlar genellikle önce sistolik basınçtan daha büyük sayı, daha sonra daha az sayıda olan diastolik basınç ile görülür.

Bir kişinin kan basıncının 80’in üstünde 120 veya 120/80 mmHg olması durumunda, sistolik basınç 120 mmHg ve diastolik basınç 80 mmHg’dır.

Tansiyon seviyeleri, gün boyunca 30 veya 40 mmHg’ye kadar dalgalanabilir. Uyku veya dinlenme sırasındaki kan basıncı en düşüktür. Fiziksel aktivite, yüksek düzeyde stres ve kaygı kan basıncının yükselmesine neden olur. Kan basınçları her seferinde benzer koşullar altında alınmalıdır, böylece okumalar karşılaştırıldığında aynı fiziksel aktivite durumunu belirtir.

90/60 mmHg veya daha düşük tansiyonu ölçülen bir yetişkin hipotansiyona veya düşük kan basıncına sahip olarak kabul edilebilir.

Hipotansiyon Belirtileri Nelerdir?

Tansiyon düşüklüğü olan birçok insan semptom göstermez. Çok fit olan insanlar düşük kan basıncına sahip olabilirler ve sağlıklı olabilirler. Bazılarında, hormonal dengesizlik veya anafilaksi gibi akut hastalık benzeri kronik bir problem hipotansiyonu tetikleyebilir.

Sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:

• Bulanık görme
• Soğuk, nemli, soluk cilt
• Depresyon
• Baş dönmesi, baygınlık ve bulantı
• Yorgunluk, halsizlik ve güçsüzlük
• Çarpıntılar
• Hızlı, sığ nefes
• Susama

Hipotansiyon şiddetli değilse ve altta yatan bir hastalık yoksa, tedavi gerekmez.

Tansiyon şiddetli derecede düşük veya normalden daha düşük bir düzeydeyse, beyne ve diğer hayati organlara kan ve oksijen temini yetersiz olabilir. Bu durumda, hastanın tıbbi yardıma ihtiyacı olacaktır. Şiddetli hipotansiyon altta yatan bir hastalığa işaret eder.

Hipotansiyon Sebepleri Nelerdir?

Birkaç nedenden dolayı kan basıncı düşük olabilir.

1. Kalp Hastalığı

Bradikardi ya da düşük kalp atış hızı, kalp kapakçılığı sorunları, kalp krizi ve kalp yetmezliği, çok düşük kan basıncına neden olabilir. Çünkü esas olarak kalp basıncını korumak için yeterli kan pompalayamaz.

2. Ortostatik veya Postüral Hipotansiyon

Bir oturma veya yatma pozisyonundan kalkma gibi duruşta bir değişiklik, kan basıncında düşüşe neden olabilir. Ancak, bu hızla normal seviyelere döner. Bu, yaşlı kişilerde daha yaygındır. Diyabet hastaları, otonomik sinir sisteminde hasar olursa bunu yaşayabilirler.

3. Yemeklerden Sonra Tansiyon Düşmesi

Bazen, kan basıncı yeme sonrasında düşer. Baş dönmesi, halsizlik ve bayılmaya neden olur. Yaşlı insanlarda, özellikle yüksek tansiyon, diyabet veya Parkinson hastalığı olanlarda daha sık görülür.

Yemek yedikten sonra bağırsaklar sindirim için daha fazla kan dolaşımına ihtiyaç duyar. Kalp daha hızlı atar ve kan basıncının korunmasına yardımcı olması için vücudun diğer bölgelerindeki damarlar daralır. Yaş ilerledikçe bu süreç daha az etkili olur.

Sorunu en aza indirgemek için, yemek yedikten sonra yatmak, karbonhidrat alımını azaltmak ve daha sık yemek yardımcı olabilir.

4. Tuvalet Kullanımı, Yutma ve Öksürme

Tuvaleti kullanırken kan basıncı düşebilir. İdrar yaparken veya bağırsak hareketi esnasında vagus sinirini uyarır ve bu vücutta asetilkolin seviyelerini yükseltir.

Yutma ve öksürme, vagus sinirinin uyarılması nedeniyle bayılmaya neden olabilir.

5. İlaç Kullanımı

Düşük kan basıncına yol açabilecek ilaçlar şunları içerir:

• Alfa blokerler
• Beta blokerler
• Trisiklik antidepresanlar
• Diüretikler
• Parkinson hastalığı ilaçları
• Viagra olarak da bilinen sildenafil, özellikle nitrogliserin ile kombine edilmesi

Asetilkolin, kan damarlarını genişletir ve bu kan basıncını ve beyindeki kan dolaşımını düşürerek baş dönmesi ve bayılmaya neden olur. Bu normalde çabucak çözülür.

6. Anestezi

Ameliyat sırasında mecburi kan basıncını düşürmek, kan kaybını azaltabilir.

7. Hormonal Sorunlar

Tiroid bezi; kalp atış hızı ve kan basıncı da dahil olmak üzere birçok fonksiyonu kontrol etmeye yardımcı olan hormonları üretir ve depolar. Adrenal bezler stres tepkisini düzenler. Bu bezlerden herhangi biriyle ilgili sorunlar hipotansiyona neden olabilir.

8. Nöral Aracılı Hipotansiyon

Nöral aracılı hipotansiyon, kalp ve beyin arasındaki hatalı sinyallerden kaynaklanmaktadır. Çoğunlukla gençleri etkiler.

Bir kişi bir süre ayakta durduğunda kan bacaklara toplanır. Kalp normal bir kan basıncını korumak için ayarlanır, ancak bazı insanlarda yanlış sinyaller gönderilir. Sonuç olarak, kalp hızı düşer, kan basıncında düşüşe neden olur; baş dönmesi, mide bulantısı ve bayılma ile sonuçlanır.

9. Hamilelik

Kan basıncı genellikle gebelik sırasında düşer. Çünkü gebelik sırasında dolaşım sistemi genişler. Diastolik basınç 10 ila 15 puan düşebilirken, sistolik basınç genellikle 5 ila 10 puan arasında değişir. Bu sağlıklıdır ve nadiren kaygı yaratır.

10. Yeme Bozuklukları

Anoreksiya nervoza olan insanlar, anormal yavaş kalp atış hızı ve düşük kan basıncına sahiptir. Bulimiya nervoza, düzensiz kalp atışlarına ve muhtemelen kalp yetmezliğine neden olabilen elektrolit dengesizliklerine yol açar ve bunlar ciddi hipotansiyona neden olabilir.

11. Hipotansiyon ve Şok

Hipotansiyon çeşitli şoklar ile ilişkilidir. Şiddetli iç veya dış kanamalar kan hacminin düşmesine neden olur ve ciddi ve potansiyel olarak tehlikeli hipotansiyon ve hipovolemik şok durumlarına neden olur. Ciddi yanıklar da şok ve hipotansiyona neden olabilir.

Anafilaksi; bazı maddelere, gıdalara, egzersizlere, ilaçlara veya böcek sokmalarına karşı şiddetli bir alerjik reaksiyon oluşturur. Anafilaktik şok, kan basıncında ciddi bir düşüş ile sonuçlanabilir. Tıbbi acil bir durumdur ve derhal dikkat edilmesi gerekir.

Vücuttaki bir enfeksiyona bağlı bakteri, kan dolaşımını istila edebilir. Buna, “septisemi” denir. Septik şok, kan basıncında hayatı tehdit eden bir düşüşe neden olabilir.

Dehidrasyon; ishal ve kusma, sıcak basması, aşırı diüretik kullanımı ve fazla egzersiz sonucu olabilir. Vücut, alınandan daha fazla su kaybettiğinde, dehidrasyon baş dönmesi ve zayıflamaya neden olabilir.

Sıvı veya kan seviyelerinde dramatik bir düşüş, hipovolemik şoka neden olabilir. Vücuttaki sıvı hacminde ciddi bir düşüş olduğu düşünülürse, kalp kan pompalayamaz ve yaşamı tehdit eden hipotansiyona neden olabilir.

Hipotansiyon Teşhisi

Bir tansiyon ölçer, kan basıncını ölçmek için standart bir cihazdır. Bu sayede tansiyon düzenli olarak ölçülerek, hipotansiyon tanısı konulabilir. Sorunun sürekli olup olmadığını öğrenmek için tansiyon ölçümünün tekrarlanması gerekebilir.

Hastaya tıbbi geçmişi hakkında soru sorularak ve diğer teşhis testleri yapılarak kişinin kalp problemi, hormonal problemi, anemi gibi hastalıkları olup olmadığı öğrenilebilir.

Hipotansiyon Tedavisi

Hipotansiyon belirtisi olmayan ya da hafif belirtileri olan hastalarda genellikle tedaviye gerek duyulmaz. Altta yatan bir hastalığın belirtileri varsa, hasta ilgili bir uzmana sevk edilir.

Ani ayağa kalktıklarında baygın hisseden bazı yaşlı insanlar arterleri daraltmak için ilaç reçetesine tabi tutulabilir.

Düşük kan basıncı muhtemelen bir ilaca bağlı ise, doz değiştirilebilir veya başka bir ilaç reçete edilebilir.

Tuzun ve sıvı alımının arttırılması hipotansiyon semptomlarını hafifletebilir. Tuz seviyeleri, gıdaya daha fazla tuz katarak artırılabilir. Sıvılar kan hacmini arttırır ve dehidrasyonu önler ve bu kan basıncı seviyelerini etkiler.

Uyarı: Hasta önemli değişiklikler yapmadan önce doktora başvurmalıdır.