İrritabl Bağırsak Sendromu Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

İrritabl bağırsak sendromu (IBS); karın ağrısı, şişkinlik, dışkıda mukoza, düzensiz bağırsak alışkanlıkları, ishal ve kabızlık gibi uzun süreli bir gastrointestinal bozukluktur.

İrritabl bağırsak sendromu aynı zamanda spastik kolit, mukus koliti ve sinir kolonu olarak da bilinir. Kronik (uzun süreli) bir hastalık olsa da, semptomlar yıllar boyu azalmaya eğilim gösterir.

Bu yazıda irritabl bağırsak sendromunun nedenleri ve tipleri, risk faktörleri, teşhis ve tedavisi ele alınmıştır.

İrritabl Bağırsak Sendromu Hakkında Hızlı Bilgiler:

İrritabl bağırsak sendromu ile ilgili bazı önemli noktalar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• İrritabl bağırsak sendromunun neden olduğu rahatsızlığa rağmen, genellikle ciddi komplikasyonlara yol açmaz.
• Şu anda, irritabl bağırsak sendromu için herhangi bir tedavi mevcut değildir.
• Duygusal durum irritabl bağırsak sendromunda önemli bir rol oynayabilir.
• Alkol alımının azaltılması semptomları hafifletebilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Nedir?

İrritabl bağırsak sendromunun neden olduğu kronik rahatsızlıklara rağmen, çoğu hastada ciddi komplikasyonlara yol açmaz. Bununla birlikte, uzun vadeli bir ağrı ve yorgunluk kaynağı olabilir.

Neyse ki, hastaların çoğunda hastalığın kontrolü daha iyi hale geldikçe semptomların düzeldiği görülür. Hastaların yalnızca küçük bir yüzdesi ciddi semptomlara sahiptir.

İrritabl bağırsak sendromu için herhangi bir tedavi yoktur. Tedavi, semptomların giderilmesine yöneliktir ve beslenme değişiklikleri içerir (kafein, süt ürünleri ve tatlandırıcılardan kaçınılması), rahatlama teknikleri, ilaçlar ve egzersiz.

Genellikle irritabl bağırsak sendromu 20-30 yaşlarındaki bireylerde gelişir. Ancak, her yaştan insanı etkileyebilir. Kadınlarda, erkeklere kıyasla iki katı fazla görülür.

İrritabl Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Üç çeşit irritabl bağırsak sendromu (IBS) vardır:

1. Kabızlık ile irritabl bağırsak sendromu: Hasta karın ağrısı, rahatsızlık, şişkinlik, seyrek veya gecikmiş bağırsak hareketleri veya sert dışkılama yaşar.
2. İshal ile irritabl bağırsak sendromu: Hastada karın ağrısı, rahatsızlık, tuvalete gitmek için acil bir ihtiyaç, çok sık yapılan bağırsak hareketi veya sulu, gevşek dışkı görülmektedir.
3. Kabız ve ishal ile değişen irritabl bağırsak sendromu

Birçok hastada, zamanla irritabl bağırsak sendromu türleri arasında geçişler olur.

İrritabl bağırsak sendromu hastalarında yaşanan en yaygın semptomlar ve bulgular şunlardır:

• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik
• Karın ağrısı ve kramplar (genellikle tuvalete gittikten sonra rahatlama olur)
• Tuvalete gittikten sonra hasta bağırsaklarının tamamen boşaltılmadığını hissedebilir.
• Fazla gaz
• Makatta mukus
• Acil tuvalete gitme dürtüsü
• Karın şişkinliği

“İrritabl barsak sendromu ne kadar sürer?” Çoğu semptom, yemek yedikten sonra daha da kötüleşir. Genellikle, ataklar 2-4 gün sürebilir ve daha sonra belirtiler düzelir veya tamamen kaybolur.

Belirtiler ve semptomları hastadan hastaya önemli derecede değişir. Genellikle diğer hastalık ve rahatsızlıklara benzerdir.

İrritabl bağırsak sendromu ayrıca bağırsak bölgesi dışındaki vücut bölümlerinde semptomların görülmesine neden olabilir. Bunlar arasında şunlar olabilir:

• Sık idrara çıkma
• Halitoz (ağız kokusu)
• Baş ağrısı
• Eklem ağrısı
• Kas ağrısı
• Mide bulantısı
• Bel ağrısı
• Sürekli yorgunluk

Anksiyete veya depresyon, irritabl bağırsak sendromu hastalarında da görülebilir; genellikle semptomlar rahatsızlığa bağlıdır.

İrritabl Bağırsak Sendromu İçin Risk Faktörleri

Aşağıdaki kişilerde irritabl bağırsak sendromu olasılığı daha yüksektir:

• Genç yetişkinler: Hastaların yaklaşık yarısı 25 yaşında ya da daha gençtir.
• Cinsiyet: Kadınlarda, erkeklerden iki katı daha fazla görülür.
• Aile öyküsü: Yakın akrabalarında irritabl bağırsak sendromuna olan kişilerde risk vardır.

İrritabl Bağırsak Sendromu Sebepleri Nelerdir?

Uzmanlar, irritabl bağırsak sendromunun kesin nedenlerini bilmemekle birlikte, aşağıdaki unsurların tetiklediğini düşünmekteler:

• Beslenme faktörleri
• Çevresel faktörler
• Genetik faktörler
• Sindirim sistemini düzgün kontrol etmeyen merkezi sinir sistemi
• Ağrıya aşırı duyarlı sindirim organları
• Enfeksiyona alışılmadık cevap
• Bağışıklık sistemi ile ilgili sorun (muhtemelen enfeksiyona cevaba bağlı)
• Vücuda gıda taşımak için kullanılan kaslarda hasar

Zihinsel ve duygusal faktörler: Kanıtlar, irritabl bağırsak sendromunda psikolojik ve duygusal faktörlerin muhtemelen büyük bir rol oynadığını göstermektedir. Travmatik bir deneyime sahip olan kişilerde bu rahatsızlığın ortaya çıkma riski daha yüksektir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Neden Olur?

İrritabl bağırsak sendromu olan bazı insanlar, bu hastalığı olmayan kişileri etkilemeyen uyaranlara şiddetle tepki gösterirler. Örnekler arasında şunlar olabilir:

Gıdalar: İrritabl bağırsak sendromu hastası olan çok sayıda kişi çikolata, süt veya alkol gibi kabızlığı veya ishale neden olan bazı ürünleri yedikten sonra semptomlarının daha da kötüleştiğini bildirir. Şişkinlik veya rahatsızlık, bazı meyve ve sebzelerin yanı sıra, gazlı içeceklerden de kaynaklanabilir.

Süt ürünlerinden, şekersiz sakızlardan, bazı şekerlerden veya kafeinli ürünlerden aldıktan sonra kramp veya şişkinlik; laktoz (şeker), sorbitol veya kafein intoleransı nedeniyle olabilir ve irritabl bağırsak sendromu ile karıştırılmamalıdır.

Hormonlar: İrritabl bağırsak sendromu olan önemli sayıda kadın menstrüasyon anında semptomlarının daha kötüleştiğini bildirir.

Enfeksiyonlar: Gastroenterit de bu hastalığı tetikleyebilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Teşhisi ve Tanı Testleri

İrritabl bağırsak sendromu tanısı için özel bir görüntüleme veya laboratuvar testi yoktur. Tanı, IBS benzeri semptomlar üreten hastalıkları ortadan kaldırmayı ve hastanın semptomlarını sınıflandırmak için bir prosedür izlemeyi içerir.

Başlangıçta aşağıdaki diğer olası hastalıkları elemek için kan testi yapılabilir:

1. Laktoz intoleransı
2. İnce barsak bakteri üremesi
3. Çölyak hastalığı

Birçok vakada, semptomlar öğrenilerek teşhis edilir.

Başka bir hastalık şüphesi uyandıracak belirli belirtiler veya semptomlar varsa, daha ileri tanı testleri gerekebilir. İşaret veya semptomlar şunları içerebilir:

• Anemi
• Rektum veya karında lokalize şişme
• Kilo kaybı (açıklanamayan)

Yumurtalık kanseri öyküsü olan hastalarda, bağırsak alışkanlıklarındaki değişimin 6 haftadan uzun süre devam ettiği 60 yaşın üzerindeki hastalar gibi daha ileri testler gerekebilir.

İrritabl Bağırsak Sendromu Tedavisi

“İrritabl bağırsak sendromuna ne iyi gelir?” Hastalığın sebeplerinin ne olduğu kesin olarak bilinmediğinden, tedavinin amacı semptomların hafifletilmesi ve hastanın yaşam kalitesinin yükseltilmesidir. Bu, genellikle stres yönetimini öğrenmenin yanı sıra; bazı diyet ve yaşam tarzı değişikliklerini de içerir.

Beslenme: Yeme alışkanlıklarındaki bazı değişiklikler semptomların kontrolünde önemli ölçüde yardımcı olabilir. Ne yazık ki, herkes için etkili bir irrtabl bağırsak sendromu diyeti yoktur. Hasta, optimum beslenme sağlanıncaya kadar deneme yanılma sürecinden geçmek zorunda kalınabilir.

Doktorlar, tüketilen gıdaları ve bunların etkisini ayrıntılarıyla anlatan bir gıda günlüğü tutmalarını önerir. Sonunda, birey büyük tetik yiyecekleri belirleyebilir ve onlardan kaçınabilir.

Lif: Bazı irritabl bağırsak sendromu hastaları daha fazla lif tüketmek zorunda kalabilirken; diğerleri tersini yapmak zorunda kalabilirler.

Aşağıdakiler semptomları azaltmaya yardımcı olabilir:

• İshale neden olabilecek sorbitollerden kaçının. Bazı sakızlarda, diyet gıdalarında ve şekersiz tatlılarda bulunur.
• Gaz veya şişkinlik problemi varsa, yulaf temelli gıdaları daha fazla tüketin.
• Öğün atlamayın.
• Alkol alımını en az seviyede tutun.
• Soda alımını minimumda tutun.
• Taze meyve alımını sınırlayın (bunun için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir).
• Çay ve kahve alımını günlük en fazla üç fincanla sınırlayın.
• Sıvı alımının yeterli olduğundan emin olun. Bu genellikle günde en az sekiz bardak sıvı içmek demektir (değişebilir).
• Yemekler her gün aynı saatte yenilmelidir.
• Yavaş yiyin.

Egzersiz: Bazı hastalar, egzersizin belirtileri hafifletmesine yardımcı olduğunu bildirir.

Probiyotikler: Bunlar bazı irritabl bağırsak sendromu hastalarına yardımcı olabilir. Probiyotiklerin faydaları görünmesi yaklaşık 4 hafta alır.

Anksiyete ve stres: İrritabl bağırsak sendromlu önemli sayıda insanın semptomları şu yöntemlerle hafifleyebilir:

• Egzersizler veya meditasyon da dahil olmak üzere gevşeme teknikleri
• Tai Chi veya yoga gibi belirli fiziksel aktiviteler
• Düzenli egzersiz
• Stres danışman desteği almak

İlaçlar: Bazı ilaçlar, belirtilerin hafifletilmesinde kullanılabilir.

İrritabl bağırsak sendromu hastalığına dair araştırmalar devam etmektedir.