Bademcik İltihabı (Tonsillit): Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Bademcik iltihabı, her yıl milyonlarca kişiyi etkilemektedir. Rahatsızlık verici olmasına rağmen, nadiren önemli bir sağlık endişesi yaratır. “Tonsillit” olarak da bilinmektedir.

Aşağıdaki makalede, bademcik iltihabının nedenleri, teşhis ve semptomları yer almaktadır.

Bademcik İltihabı Hakkında Hızlı Bilgiler:

Bademcik iltihabı ile ilgili bazı önemli hususlar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı bilgi ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Bakteriyel veya viral enfeksiyon bademcik iltihabına neden olabilir.
• Tonsillit (bademcik iltihabı) vakalarının büyük çoğunluğu 10 gün içinde kendiliğinden geçer.
• Tonsillit, boğaz muayenesi ve bakteriyel numune ile teşhis edilebilir.
• Hastalığa neden olabilecek çok sayıda bulaşıcı madde vardır.
• Bademcikler, dış patojenlere karşı vücudun ilk savunma hattıdır.

Tonsillit Nedir?

Tonsilit, boğazın arkasındaki iki doku pedinden kaynaklanan, bademciklerin iltihaplanmasıdır. Enfeksiyon genellikle viraldir, ancak bazen bakteriyel olabilir.

Enfeksiyon, A grubu streptokoklara ait bir bakteriden kaynaklanıyorsa, boğaz ağrısı adı verilir.

İlacın verilmesine bakılmaksızın, insanların büyük çoğunluğu birkaç gün içinde enfeksiyondan tamamen kurtulurlar. Çoğu semptom 7-10 gün içinde geçer.

Bademcik İltihabı Belirtileri Nelerdir?

Tonsillitin en sık rastlanan semptomları şunları içerir:

• Boğaz ağrısı ve yutkunma sırasında ağrı
• İrin dolu noktalar ile kırmızı ve şişmiş bademcikler
• Yüksek ateş
• Baş ağrısı
• Yutma güçlüğü
• Kulak ağrısı
• Boyun ağrısı
• Halsizlik
• Öksürme
• Uyku güçlüğü
• Titreme
• Lenf nodlarının şişmesi

Daha az yaygın belirtiler şunları içerebilir:

• Yorgunluk
• Karın ağrısı ve kusma
• Mide bulantısı
• Tüylü dil
• Ses tonunda değişiklik
• Halitoz (ağız kokusu)
• Ağzı açmada zorluk

Bazı durumlarda, tonsil taşı olarak da bilinen bademcik taşı mevcut olabilir. Bademcik taşı, bademciklerin çatlaklarında kireç haline gelen bir malzeme yığınıdır. Genellikle küçüktür, ancak nadir bulunan bademcik taşları 30 cm ve üzeri boyutlara ulaşmış olarak bulunmuştur. Sıkıntılı olabilirler, bazen de çıkarılması zor olabilirler. Ancak genellikle zararlı değildirler.

Bademcik Nedir?

Bademcikler, boğazın arka kısmında bulunan lenfoid dokuların (bağışıklık sisteminin bir parçası) koleksiyonlarıdır. Toplamda, insan kafasında dört bademcik seti bulunur. Ancak genellikle “bademcikler” olarak adlandırıldığında, palatin bademciklerine atıfta bulunur. Palatin tonsiller (bademcikler), normal koşullar altında görünür olan tek bademcik türüdür.

Bademcikler ergenlik dönemi boyunca en büyük boyuttadır ve bu noktadan itibaren yavaş yavaş atrofiye (doku incelmesi) girerler.

Bademcikler, soluduğumuz patojenlere karşı vücudun ilk savunma hattıdır. Yüzeylerinde özelleşmiş M hücreleri, bağışıklık savunması için patojenlerden antijenleri yakalar ve B hücreleri ve T hücrelerini uyarırlar.

Bademcikler T hücrelerini de üretir, bu beyaz kan hücresi bağışıklık tepkisinde hayati bir rol oynar.

Bademcik İltihabı Sebepleri Nelerdir?

Bademcikler dış dünyadaki patojenlere karşı iç savunma hattı olduğundan, enfeksiyona karşı daha yatkın olurlar. Viral veya bakteriyel tonsillit, bulaşıcı olabilir ve kişiden kişiye yayılabilir. Bununla birlikte, rahatsızlık sinüzit veya saman nezlesi gibi ikincil bir hastalıktan kaynaklanıyorsa muhtemelen bulaşıcı değildir.

Bademcik iltihabı çoğunlukla viral enfeksiyonlar sonucu oluşur. Bademciklerin iltihaplanmasına neden olan en yaygın virüs türleri şunlardır:

1. Adenovirüs: Diğer hastalıklar arasında soğuk algınlığına neden olur.
2. Rinovirüs: İnsanlarda en yaygın bulaşıcı viral ajandır.
3. İnfluenza: Grip olarak da adlandırılır.
4. Koronavirüs: Bilinen altı tane suşu vardır, biri SARS’a neden olur.
5. Respiratuar sinsityal virüs (RSV): Sıklıkla solunum yolu enfeksiyonlarına neden olur.

Daha az yaygın olarak, viral bademcik iltihabının nedenleri şunlar olabilir:

1. Epstein Barr Virüsü
2. Herpes simpleks virüsü
3. Sitomegalovirüs

Bademciklere bulaşan en yaygın bakteri türü Streptococcus pyogenes’tir (A grubu streptokok). Ancak, daha az sıklıkta, aşağıdaki diğer türler de sebepleri olabilir:

• Stafilokok aureus
• Mikoplazma pneumoniae
• Klamidya
• Pneumoniae
• Bordetella pertussis
• Fusobacterium sp.
• Neisseria gonorrhoeae

Bademcik İltihabı Teşhisi

Tonsillit tanısı bir doktor tarafından genel bir muayene ile başlayacaktır. Sıklıkla beyaz lekelerle şişmiş bademcik bölgesi olup olmadığı kontrol edilir.

Büyümüş lenf nodları belirtileri ve bazen ortaya çıkabilen bir kızarıklık için boğazın dış kısmı da incelenebilir.

Etkilenen ajanların viral veya bakteriyel olup olmadığını belirlemek için, bir laboratuarda enfekte bölgenin bir numunesi yakından incelenmek üzere alınacaktır. Doktorlar aynı zamanda tam kan hücresi sayımı yapabilirler. Bu test, belirli kan hücresi seviyelerini araştırmak için az miktarda kan almayı içerir.

Bademcik İltihabı Tedavisi

Eğer bademcik iltihabı enfeksiyonu bakteriyel yerine viral ise; doktor tarafından antibiyotik reçete edilebilir.

1. Temel tedaviler

“Bademcik iltihabına ne iyi gelir?” Aşağıdaki yöntemler evde bademcik iltihabı semptomlarını rahatlatmaya yardımcı olabilir:

• Dinlenmek: Dinlenme esnasında vücudunuz enerjisini günlük aktivitede harcamak yerine, enfeksiyonla savaşmaya odaklayabilir.
• Sıvılar: Sıvılar boğazın kurumasına ve daha rahatsız olmamasına engel olur, sıcak sıvılar (tercihen kafeinsiz) de yatıştırabilir. Vücut bir enfeksiyonla savaştığı zaman, normalden daha fazla hidrasyona ihtiyaç duyar.
• Tuzlu su: Tuzlu su ile gargara yapmak, rahatsızlığı hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Nemlendirme: Hava nemlendiricileri veya buhar banyosu, kuru hava tahrişini giderebilir.
• Tahriş edici maddeleri kullanmaktan kaçının. Sigara içmeyin ve dumanından uzak durun.
• İlaç tedavisi: Ağrı ve ateş, bazı ilaçlar ile tedavi edilebilir.

2. Antibiyotikler

Bakteriyel enfeksiyon, bademcik iltihabına neden olmuşsa, sıklıkla antibiyotikler reçete edilir. Semptomlar rahatlamış olsun ya da olmasın, antibiyotiklerin tam seyri sürülmelidir. Bunun yapılmaması enfeksiyonun yayılmasına ve uzun vadede romatizmal ateş veya böbrek iltihabına neden olma potansiyeline sahip olmasına neden olabilir.

3. Bademcik İltihabı Ameliyatı

Bademcik iltihabı tedavisinde ameliyat oldukça yaygın bir yaklaşımdır. Günümüzde tonsillektomi, kronik ve tekrarlamadığı sürece kullanılmaz. Örneğin, üst üste 3 yıl boyunca, tek bir yıl içinde yedi kez şikayetçi olunması, bademcik ameliyatını düşündürebilir.

Ergenlik sonrası bademcikler giderek daha az aktif olmasına rağmen hala aktif organlardır ve bu nedenle gerekmedikçe cerrahi ile kaldırılmamaktadır. Bununla birlikte bademcikler, uyku apnesi, solunum ya da yutma güçlüğü ya da tedavi edilmesi zor apse gibi ikincil sorunlara neden oluyorsa, tonsillektomi (bademcik ameliyatı) gerekebilir.

Eğer bademcik ameliyatı gerekli görülüyorsa, uygulanabilecek çeşitli cerrahi yöntemler vardır. Lazerler, radyo dalgaları, ultrasonik enerji, kobble (soğuk hava sıcaklıkları) veya elektrokoter (elektrikle ısıtılan bir iğne), bademcikleri çıkartmak için başarıyla kullanılmıştır.

Genel olarak, sıkıntı ve rahatsızlık verici olsa da, tonsillit, hastaların büyük çoğunluğu için ciddi uzun vadeli etkileri olmaksızın geçer.