Akne Nedir? Oluşumu, Çeşitleri, Nedenleri ve Tedavisi

Tıbbi olarak “Akne Vulgaris” olarak bilinen akne, kıl foliküllerinin tabanındaki yağ bezlerini içeren bir cilt hastalığıdır. Genelde ergenlik döneminde sebase (yağ) bezleri canlandığında ortaya çıkar. Bezler hem erkek, hem de kadın adrenal bezleri tarafından üretilen erkek hormonları tarafından uyarılır.

Akne cilt problemi tehlikeli değildir. Ancak ciltte izler bırakabilir. İnsan cildinde, deri altındaki yağ bezlerine bağlanan gözenekler (küçük delikler) vardır. Bezler folliküller yoluyla gözeneklere bağlıdır. Bu bezlerde yağlı bir sıvı olan “sebum” oluşur. Sebum ölü cilt hücrelerini foliküllerden cildin yüzeyine taşır. Küçük bir kıl folikülü yoluyla cildin dışına doğru büyür. Akne, bu foliküller tıkandığında oluşur ve cildin altında yağ birikimine neden olur.

Akne Hakkında Hızlı Bilgiler:

• Akne, kıl foliküllerinin tabanındaki yağ bezlerini içeren bir deri hastalığıdır.
• Akne, genellikle ergenlik sırasında oluşur.
• Akne tehlikeli değildir, ancak ciltte izler bırakabilir.
• Akne çeşitleri siyah nokta, papül, püstül, nodül, kist içerir.
• 11 ila 30 yaşlarındaki kişilerin yaklaşık dörtte üçünde bir süreliğine akne sorunu olur.
• Akne, tüm ırk ve yaştaki insanları etkileyebilir.
• Uzmanlar, birincil nedenin androjen (hormon) düzeylerinde bir artış olduğuna inanıyor.
• Akneye yatkınlık genetik olabilir.
• Akne tedavisi ne kadar şiddetli ve ısrarcı olduğuna bağlı olabilir.
• Akne; menstrüel döngü, anksiyete ve stres, sıcak ve nemli iklimler, yağ bazlı makyaj, yağlı saçlar ve sivilcelerin sıkılmasından dolayı oluşabilir.

Akne Nedir?

Akne kelimesi, Yunanca akme’den “nokta” anlamına gelen “en yüksek nokta” anlamındaki “acme” sözcüğünden gelir. İnsanlarda akneler yüz, sırt, göğüs, omuz ve boyun bölgesinde daha sık oluşur.

Basitçe söylemek gerekirse cilt hücreleri, sebum ve kıl sıkışabilir. Bu tıkanıklık bir bakteri ile enfekte olur ve şişme ile sonuçlanır. Sivilce parçalanmaya başlayınca sivilce gelişmeye başlar.

Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bilim adamları, akne oluşmasının şiddetini ve sıklığını belirleyen iyi ve kötü bakteri türlerinin bulunduğunu keşfetti. Araştırmacı Dermatoloji Dergisinde (Mart 2013) tüm sivilcelerin bakterileri tetiklemediğini açıkladılar. Aslında tespit ettikleri bir suşun cildin sivilce içermemesi sağlanabileceğini belirttiler.

Akne Sebepleri Nelerdir?

“Akne neden olur?” Akneye neyin sebep olduğunun kesin olarak bilinmemektedir. Uzmanlar, birincil nedenin androjen seviyelerinde bir artış olduğunu düşünüyor. Androjen, hormon türüdür. Bir insanın ergenlikte androjen seviyeleri yükselir. Artan androjen seviyeleri cildin altındaki yağ bezlerini büyütür. Büyümüş bez daha fazla yağ üretir. Aşırı sebum gözeneklerinizdeki hücresel duvarları parçalayarak bakterilerin büyümesine neden olabilir.

Bazı çalışmalar, akneye yatkınlığın genetik olabileceğini gösteriyor. Androjen ve lityum içeren bazı ilaçlar sivilceye neden olabilir. Yağlı kozmetik bazlı ürünlere duyarlı insanlarda da ciltlerinde akne oluşabilir. Hamilelik dönemindeki hormonal değişiklikler aknelerin ilk kez gelişmesine veya tekrarlamasına neden olabilir.

Dermatologlar (cilt uzmanları), 11 ila 30 yaşlarındaki kişilerin yaklaşık dörtte üçünün bir süre akne sorunu yaşadıklarını söylemekteler. Akne tüm ırk ve yaştaki insanları etkileyebilir. Aslında ergenlik çağındaki gençleri ve genç erişkinleri en sık etkilemekle birlikte, 50’li yaşlarında hala aknesi olan insanlar vardır.

Akne hem erkekleri, hem de kadınları etkiliyor olmasına rağmen; genç erkekler sivilceye daha uzun süre muzdarip olurlar. Muhtemelen genç erkeklerde daha yüksek miktarlarda bulunan testosteron hormonu akneyi daha da kötüleştirebilir.

Akne Nasıl Geçer?

Aknelerden kurtulmak, öncelikle ne kadar şiddetli ve ne kadar süredir var olduğuna bağlıdır.

Hafif Akne Tedavisi

Akne sorunu olan kişilerin çoğunda hafif akne gelişir. Bu genellikle reçetesiz ilaçlarla tedavi edilebilir. Genellikle topikal ilaçlar cilde uygulanırlar.

Akne ilaçları genellikle jölemsi, sabunlar, pedler, kremler ve losyonlar şeklinde satılır. Cildiniz hassassa, bir krem veya losyon tercih edebilirsiniz. Genellikle alkol esaslı olan ve cildi kurutmaya meyilli olan kremler, yağlı ciltli insanlar için daha iyidir. Reçetesiz ilaçlar bu maddeleri farklı konsantrasyonlarda içerir. İlk denemelerinizde cildinizde tahriş, kızarıklık veya yanma yaşayabilirsiniz. Bu yan etkiler genellikle birkaç kullanımdan sonra ortadan kalkar. Eğer sorun devam ederse, doktorunuza danışınız.

Daha Şiddetli Akne Vakalarının Tedavisi

Akneler daha şiddetli ise, bir dermatolog görmeyi düşünmelisiniz. Uzman, benzoil peroksit, azelaik asit ve adapalen gibi aktif maddelerden bazılarını içeren bir tedavi önerebilir. Akne için reçeteli ilaçlar, kremler, losyonlar gibi birçok formda sunulmaktadır. Dermatoloğunuz sizin için en iyi olana karar verecektir.

Oral veya topikal bir antibiyotik reçetesi olabilir. Antibiyotikler, bakterilerin büyümesi İle savaşabilir ve iltihaplanmayı azaltabilir. Çoğu zaman Eritromisin ve Tetrasiklin akne tedavisinde antibiyotik olarak reçete edilir.

Kortikosteroid Enjeksiyonu İle Kist Tedavisi

Akne kisti şiddetli bir şekilde iltihaplanırsa, patlama riski yüksektir. Patlamış akne kisti sıklıkla yara izi ile sonuçlanabilir. Uzman, iltihaplanmış kisti tedavi etmek ve skar oluşumunu önlemek için seyreltilmiş bir kortikosteroid enjekte edebilir. Enjeksiyon iltihabı düşürecek ve iyileşmeyi hızlandıracaktır. Kist birkaç gün içinde eriyecektir.

Ayrıca Bakınız: Kistler Hakkında Bilgiler

İzotretinoin

Ağır kistik akne tedavisinde kullanılan güçlü bir oral retinoid olmasının yanı sıra, diğer ilaçlara ve tedavilere cevap vermeyen şiddetli akne vakalarında reçete edilir.

Ayrıca Bakınız: Kistik Akne Nedir?

Oral Antibiyotikler

Oral (ağız yoluyla alınan) antibiyotikler şiddetli aknesi olan hastalar için ve orta derecede aknesi olan hastalarda sıklıkla reçete edilir. Bu tür oral antibiyotiklerin amacı, bloke foliküllerde hızla çoğalan propionibacterium acnes (P. acnes) popülasyonunun deri üzerinde yaygın olarak bulunan bir bakteriyi azaltmaktır. Dozaj başlangıçta yüksek olacak ve akne dozajını düşürecek şekilde azalacaktır.

Antibiyotikler altı aydan fazla sürmez. Zaman geçtikçe P. acnes antibiyotiğe direnebilir ve bir başka antibiyotik gereklidir. Bazı Amerikan çalışmaları, oral geniş spektrumlu antibiyotik kullanmanın daha iyi olduğunu belirtti.

Oral Kontraseptifler (Doğum Kontrol Hapları)

Akneli kadınların çoğunluğu, belirli oral kontraseptiflerin alınmasının onu temizlediğini bulmuştur. Oral kontraseptifler aşırı aktif bezleri bastırır ve yaygın olarak kadınlarda akne için uzun süreli tedaviler olarak kullanılırlar. Eğer bir kadın kan pıhtılaşma bozukluğu yaşıyorsa, sigara içiyorsa, migren öyküsü varsa veya 35 yaşın üzerindeyse bu ilacı bir jinekoloğa danışmadan almamanız gerekir.

Topikal Antimikrobik Ajanlar

Oral antibiyotiklerde olduğu gibi topikal antimikrobiyallerin akne tedavisinde amacı P. acnes popülasyonunu azaltmaktır. Topikal antimikrobiyaller, orta ila şiddetli akne olan hastalar için kullanılır. Örnekler, klindamisin, eritromisin ve sodyum sülfasetamid olabilir.

Dermatolog, topikal bir retinoidi reçete edebilir. Topikal retinoidler A vitamininin bir türevidir ve akne tedavisi için çok popülerdir. Gözenekleri açar ve siyah uçların gelişmesini engellerler.

Akneli Ciltler İçin Öneriler

Akne sorunundan muzdarip olanlar bu cilt sorunu için aşağıdaki ipuçlarından faydalanabilirler:

1. Yüzünü her gün iki kez yıkayın. Daha sık yıkamayınız. Özellikle aknesi olan insanlar için hafif bir sabun ve ılık su kullanın. Cildi fırçalamayın. Uzmanlar benzoil peroksit içeren bir OTC losyonu kullanmanızı önerirler.
2. Aknelerinizi patlamaya çalışmayın. Enfeksiyonu daha da aşağı itebilir ve daha fazla tıkanmaya ve daha kötü şişme ve kızarıklığa, akne izlerine neden olabilir. Sıkmak, akne izlerinin kalmasına neden olur.
3. Yüzünüze ellerinizle dokunmamaya özen gösterin.
4. Ellerinizi temiz tutun, düzenli olarak yıkayın.
5. Yüzünüze dokunmadan önce daima ellerinizi yıkayın. Losyonları, kremleri veya makyajı uygulamadan önce elleriniz temiz olsun.
6. Cildin nefes alması gerekiyor. Sırt, omuz veya göğüs bölgesinde akneler varsa, bol giysiler giymeye çalışın. Baş bandı, başlık ve eşarp gibi sıkı aksesuarlardan kaçınılmalıdır. Giymek zorunda kalırsanız, düzenli olarak temizlendiğinden emin olun.
7. Makyajla uyumaya kalkmayın. Yalnızca nonkomedojenik veya aknejensiz makyaj malzemeleri kullanın, bunu etikette okuyabilirsiniz. Bulamıyorsanız, eczacınıza sorun. Yağ içermeyen ve gözenekleri tıkamayan makyaj ürünleri kullanmalısınız.
8. Saçlar, sebum ve cilt tortusu toplar. Saçınızı temiz tutun ve yüzünüzden uzak tutun.
9. Çok fazla güneş cildinizin daha fazla sebum üretmesine neden olabilir. Birkaç akne ilacı güneş yanığı riskini artırır.
10. Yüzünüzü tıraş ederseniz, dikkatli yapın. Elektrikli tıraş makinesini veya temiz tıraş malzemeleri kullanın. Tıraş kremi uygulamadan önce cildinizi ve sakalınızı ılık sabunlu su ile yumuşatın.

Akneler Nasıl Önlenir?

• Adet döngüsü: Akne sorunu olan kadınların menstrüel periyodu gelmeden bir veya iki hafta önce akne sorunları daha da kötüleşebilir. Bunun nedeni muhtemelen hormonal değişikliklerdir. Bazı insanlar bu süre içinde daha fazla çikolata tüketirler. Ancak uzmanlar, kötüleşen aknenin çikolatadan değil, hormonal değişikliklerden olduğuna inanıyorlar.
• Anksiyete ve stres: Zihinsel stres, kortizol ve adrenalin gibi bazı hormonların seviyenizi etkileyebilir ve akneleri daha da kötüleştirebilir. Yine, stres yapan bazı insanlara aşırı yemek yiyebilirler. Uzmanlar, büyük ihtimalle aşırı miktarda yemek yenmesi değil, hormon seviyelerinin suçlu olduğuna inanıyorlar.
• Sıcak ve nemli iklimler: Sıcak ve nemli hava daha çok terlememize neden olur. Bu da bir cilt sorunu olan akne oluşumunun daha da kötüleşmesine neden olabilir.
• Yağ bazlı makyajlar: Nemlendirici kremler, yağ bazlı losyonlar ve yağ içeren tüm makyaj malzemeleri gözeneklerin tıkanmasını hızlandırabilir.
• Yağlı saçlar: Bazı saç ürünleri çok yağlıdır ve yağ bazlı makyajla aynı etkiye sahip olabilir. Kakao yağı veya hindistancevizi yağı içeren saç ürünleri örnektir.
• Sivilce sıkmak: Sivilceleri sıkmaya çalışırsanız, sivilceler daha da kötüleşir ve ayrıca yara izi riski taşır.