Anemi: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Anemi; dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin sayısı azalması ile ortaya çıkan ve en sık görülen kan hastalığıdır. Halk arasında “kansızlık” olarak da bilinir. Belirtileri baş ağrısı, göğüs ağrısı ve cildin solukluğunu içerebilir.

Anemi kesinlikle bir hastalık değil, bir bozukluktur. Genellikle vücudun sağlıklı kırmızı kan hücreleri üretme veya anormal kırmızı kan hücresi arıza veya kaybını artırma kabiliyetine müdahale eden diğer hastalıkların bir sonucudur. Bu yazıda, aneminin nedenleri, semptomları ve tedavilerini ele alacağız.

Anemi Hakkında Hızlı Bilgiler:

Anemi ile ilgili bazı temel hususlar aşağıdadır. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi ana makalede yer almaktadır.

• Anemi, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 24,8’ini etkiler.
• Okul öncesi çocuklarda risk yüksektir. Küresel olarak tahmini yüzde 47’lik bir artış söz konusudur.
• 400’den fazla Anemi türü belirlenmiştir.
• Anemi insanlarla sınırlı değildir; kedileri ve köpekleri etkileyebilir

Anemi Nedir?

“Anemi hastalığı nedir kısaca?” Anemi, dolaşımdaki kırmızı kan hücrelerinin sayısının azaldığı herhangi bir hastalık olarak teşhis edilir. Vücudumuzun yeterli sağlıklı kırmızı kan hücresi üretmediği, çok sayıda kırmızı kan hücresini yok ettiği veya dolaşan kırmızı kan hücrelerini kaybettiği rahatsızlıkların hepsi anemiye neden olabilir.

Kırmızı kan hücreleri vücudumuzun refahı için kritik önem taşır. Demir molekülleri içeren kompleks bir protein olan “hemoglobin” taşırlar. Bu moleküllerin temel işlevi, akciğerlerden vücudun geri kalanına oksijen taşımaktır. Yeterli miktarda kırmızı kan hücresi yoksa, bir kişide yorgunluk veya güçsüz hissetme gibi belirtiler söz konusu olabilir.

Halen bilinen 400’den fazla anemi çeşitleri vardır ve bunlar nedenlerine göre üç ana gruba ayrılmıştır:

1. Kan kaybından kaynaklanan anemi
2. Azalan kırmızı kan hücrelerinin üretimi veya üretiminin engellenmesine bağlı anemi
3. Alyuvarların tahrip edilmesiyle oluşan anemi

Anemi Sebepleri Nelerdir?

Tek bir anemi nedeni yoktur. Çok sayıda anemi türü nedeniyle, bazen kesin nedeni saptamak zor olabilir. Aşağıda, aneminin üç ana grubunun ortak nedenlerine genel bir bakış sunulmuştur:

1) Kan kaybından kaynaklanan anemi

En yaygın anemi türü olan demir eksikliği anemisi, tipik olarak bu kategoriye girer. Bu durumda bozukluk sıklıkla kan kaybından kaynaklanan bir demir eksikliği ile ortaya çıkar.

Kan kaybı akut ve hızlı veya kronik olarak sınıflandırılabilir. Hızlı kan kaybı cerrahi, doğum, travma veya rüptüre bir kan damarı içerebilir.

Anemi tanısı alan hastalarda kronik kan kaybı daha sıktır. Burada, kan kaybı, mide ülseri, kanser veya tümörün bir sonucu olabilir. Ağır kanamaya maruz kalan kadınlar da anemi gelişme riski altında olabilirler.

Kan kaybedildiğinde, vücudunuz kan damarlarının doldurulması için kan dolaşımı dışındaki dokulardan suyun içine çekerek tepki verir. Bu ilave su kanı seyreltir ve sonuç olarak, kırmızı kan hücreleri seyreltilir.

2) Azalmış veya hatalı kırmızı kan hücresi üretiminden kaynaklanan anemi

Bir hastanın beslenmesi anemi nedeni olabilir. Demir veya vitamin bakımından zengin gıdalar eksikliği vücudun yeteri kadar kırmızı kan hücresi üretme kabiliyetini ciddi şekilde etkiler. Vejetaryenler, demir içeriği yüksek olan et ve et ürünleri tüketmemeleri nedeniyle özellikle anemi riski altındadırlar. Bununla birlikte, yapraklı yeşillikler veya demir ve diyetle birleştirilebilen vitamin takviyeleri gibi demirden zengin yiyecekler tüketilebilir.

Kemiklerimizin merkezinde kırmızı kan hücrelerinin oluşması için gerekli olan yumuşak süngerimsi bir doku bulunur. Bu doku kemik iliğidir. Kemik iliği, alyuvarlara, beyaz kan hücrelerine ve trombositlere dönüşen kök hücreler üretir. Kemik iliği, anormal beyaz kan hücrelerinin fazla üretildiği, kırmızı kan hücrelerinin normal üretimini bozan lösemi gibi bir takım hastalıklardan etkilenebilir.

3) Alyuvarların tahrip edilmesiyle oluşan anemi

Kırmızı kan hücrelerinin tipik olarak kan dolaşımında 120 gün ömrü vardır. Ancak bunlar önceden yok edilebilir veya çıkarılabilirler. Bu kategoriye giren bir tür anemi, otoimmün hemolitik anemi olup vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla kendi kırmızı kan hücrelerini yabancı bir madde olarak tanımlar ve onlara saldırır. Diğer tıbbi durumlardan dolayı aşırı hemoliz (kırmızı kan hücresi arızalanması) oluşabilir.

Anemi Belirtileri Nelerdir?

Aneminin en yaygın belirtisi, türüne bakılmaksızın, yorgunluk hissi ve enerji yetersizliğidir. Aneminin diğer yaygın belirtileri şunları içerebilir:

• Ciltte solgunluk
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Baş ağrısı
• Hafif sersemlik

Hafif anemi vakalarında, bireylerin semptomları ve şikayetleri az olur veya hiç yoktur. Aneminin bazı formları kendi türüne özgü belirli belirtilere neden olabilir:

1. Aplastik anemi: Ateşlenme, sık enfeksiyonlar ve deri döküntüleri
2. Folik asit eksikliği anemisi: Sinirlilik, ishal, dil düzlüğü
3. Hemolitik anemi: Sarılık, koyu renkli idrar, ateş ve karın ağrıları
4. Orak hücreli anemi: Ayak ve ellerin ağrılı şişmesi, yorgunluk ve sarılık

Anemi Teşhisi

Anemi tanısı için birkaç yöntem kullanılabilir. En yaygın olanı, hastanın hemoglobin ve hematokrit düzeyleri (kırmızı kan hücrelerinin hacminin toplam kan hacmine oranı) dahil olmak üzere birtakım kan bileşenlerini ölçen tam bir kan sayımıdır. Bu test için özel hazırlıklara gerek yoktur ve sadece küçük bir kan örneği gereklidir. Lösemi veya böbrek hastalığı gibi diğer hastalıkları saptayabilir.

Ne yazık ki, eksiksiz bir kan sayımı kesin anemi tanısı koymaz. Normal sınırların dışında olmak, ancak yine de sağlıklı olmak mümkündür. Eğer kırmızı kan hücresi, hemoglobin ve hematokrit seviyeleri “normalin altında” ise, o zaman anemi muhtemeldir.

Fiziksel bir muayene yapılabilir ve hastanın aile tıbbı geçmişi ile ilgili bilgi istenebilir.

Anemi Tedavisi

Anemi için bir dizi tedavi vardır, hepsi sonuçta kanda taşıdığı oksijen miktarını artıran alyuvar sayısını arttırmayı amaçlamaktadır.

a) Beslenme Değişiklikleri

Demir açısından zengin bir diyet yapmaya başlamak, aneminin belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunu yapmak için hastalar yapraklı yeşillikler, et ve taze sebze gibi önerilen gıdalar yiyebilirler. Demir ve vitamin takviyeleri de mevcuttur, bu da diyet kısıtlaması olan hastalar için özellikle yararlıdır.

Diyetteki değişiklikler, sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin üretiminde rol oynayan demir, vitamin B12 ve folik asit düzeylerini artırabilir. Aşağıdaki gıdalar demir açısından yüksektir:

• Demir zengini tahıllar ve ekmek
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler, örneğin marul, lahana ve su teresi
• Bakliyat ve fasülye
• Esmer pirinç
• Beyaz ve kırmızı et
• Kuru yemiş ve tohumlar
• Balık
• Tofu
• Yumurta
• Kuru kayısı, kuru üzüm ve kuru erik gibi kuru meyveler

b) İlaç Tedavisi

Anemi vakası özellikle ciddi ise, doktor vücudun daha fazla kırmızı kan hücresi üretmesine yardımcı olacak ilaç reçete edebilir. Veya aneminin altında yatan nedeni tedavi etmeye çalışabilirler. Bu, enfeksiyonları tedavi etmek için antibiyotikler veya kadınlarda ağır regl dönemleri düzenlemeye yardımcı olan ilaçları içerebilir.

Kırmızı kan hücresi üretim hızını arttıran hormon olan eritropoietinin, insan yapımı bir versiyonu da yararlı olabilir.

Bazı durumlarda, alyuvarların seviyelerini yükseltmek için kan nakli yapılması önerilebilir. Kemik iliği hastalıklıysa ve sağlıklı kırmızı hücreler üretemiyorsa, kemik iliği nakli gerekebilir.

Ayrıca Bakınız: Hamilelikte Anemi Hakkında Merak Edilenler