Baş Ağrısı: Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Baş ağrısı; duygusal bir sıkıntı da dahil olmak üzere birçok hastalık ve rahatsızlığa eşlik eden bir semptom olarak tanımlanır. Baş ağrısı, en sık karşılaşılan rahatsızlıklardan biridir ve çoğu insan hayatlarının bir noktasında baş ağrısı yaşamaktadır. Yaşı, ırkı ve cinsiyetini dikkate almaksızın herkesi etkileyebilir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya genelindeki yetişkinlerin yaklaşık %47’sinin geçmiş yıllarda baş ağrısı yaşadığını bildirdi. Baş ağrısı bozuklukları diğer rahatsızlıkların semptomlarının yanı sıra, diğer hastalıkların gelişimine neden olabilir. Şiddetli baş ağrısı olan bireylerde sağlıklı insanlardan üç kat fazla depresyon görülür.

Baş Ağrısı Hakkında Hızlı Bilgiler:

Baş ağrısı ile ilgili bazı önemli noktalar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Baş ağrısı, bağımsız hastalıklar veya başka bir rahatsızlığın belirtisi olabilir.
• Baş ağrısının spesifik türüne bağlı olarak, birkaç saat ile birkaç hafta arasında herhangi bir süre sürebilir.
• Primer baş ağrısı, baştaki ağrıya duyarlı yapılarda disfonksiyon veya aşırı aktiviteden kaynaklanır.
• Primer (birincil) baş ağrısının en yaygın şekli gerilim tipi baş ağrısıdır.
• Çok çeşitli koşullar, akşamdan kalma olaylarından beyin tümörlerine kadar değişen faktörler sekonder baş ağrılarına neden olabilir.
• Sekonder (ikincil) baş ağrısının en yaygın biçimi rebound baş ağrısı (ilaç aşırı alışına bağlı baş ağrısı) olarak bilinir.
• Sağlık uzmanları, genellikle, geçmişteki baş ağrısı ve semptomlarının tanımı için teşhis koyacaklardır.
• Baş ağrısı için en yaygın önerilen tedavi dinlenme ve ağrı kesici ilaçtır.
• Ağrı kesici ilaçların aşırı kullanımı rebound baş ağrısı, yani ilaç etkisiyle ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Baş ağrısı yaşayan insanların %50’sinin bir sağlık uzmanı yerine kendi kendine tedavi yaptığı tahmin edilmektedir.

Baş Ağrısı Nedir?

Baş ağrısı, birçok farklı şeyi kapsayan geniş bir terimdir. Baş ağrısı başın herhangi bir bölgesinde oluşan ağrılardır. Kafanın her iki yanında oluşabilir veya belirli bir yere izole edilebilirler.

Baş ağrısı, başın merkez noktasından yayılabilir. Keskin, başın zonklaması şeklinde veya kademeli veya aniden görünebilirler ve bir günden az veya birkaç gün sürebilirler.

Baş ağrılarını tanımlamak için birçok yol vardır. Uluslararası Başağrısı Derneği (IHS), baş ağrılarını primer baş ağrısı veya sekonder baş ağrısı olarak sınıflandırır.

Baş Ağrısı Sebepleri Nelerdir?

“Baş ağrısı neden olur?” Primer baş ağrılarının nedenlerine ve sekonder baş ağrısı nedenlerine bakacağız.

A) Primer Baş Ağrısı

Primer baş ağrısı, ağrıya duyarlı kafa yapılarının aşırı etkileşimi veya problemleri nedeniyle oluşan tek başına hastalıklardır. Buna, baş ve boyun kan damarları, kasları ve sinirleri dahildir. Beyindeki kimyasal aktivitedeki değişikliklerden de kaynaklanabilir.

Yaygın primer baş ağrıları; migren, küme baş ağrısı ve gerilim baş ağrısı içerir.

Bazı baş ağrısı türleri hem primer, hem de sekonder olabilir. Çünkü bunlar izole bir konu ya da başka bir durum ya da hastalık sonucudur. Bu tip baş ağrısı şunları içerebilir:

• Sıcaklık ve dış basınç gibi doğrudan fiziksel uyaranlar
• Kafa derisinde ağrı (epikranyal)
• Fiziksel efor
• Diğer çeşitli baş ağrıları

B) Sekonder Baş Ağrısı

Sekonder baş ağrısı, başın ağrı duyarlı sinirlerini uyaran başka bir rahatsızlığın semptomları olan baş ağrısıdır. İkincil baş ağrılarına neden olabilecek, alkol bağımlılığından beyin tümörüne kadar çeşitli şiddet derecelerinde değişen çok sayıda farklı rahatsızlık vardır.

Bu iki örneğe ek olarak, aşağıdaki liste, sekonder baş ağrılarına neden olabilecek farklı hastalıkların çeşitliliğini göstermek için kullanılmalıdır:

• Kan pıhtıları
• Beyin donması ya da dondurma baş ağrısı
• Karbonmonoksit zehirlenmesi
• Beyin sarsıntısı
• Dehidrasyon
• Glokom
• Grip
• Ağrı kesici ilaçların aşırı kullanımı (rebound baş ağrısı)
• Panik ataklar
• İnme

Baş ağrısı ciddi bir hastalığın işareti olabilir. Baş ağrısı daha düzenli, ciddi veya kalıcı hale geliyorsa; tıbbi öneri almak önemlidir.

Örneğin; baş ağrısı, önceki baş ağrılarından daha acı verici ve yıkıcıysa, ilaçla iyileşmez ya da düzelmezse ya da konfüzyon, ateşlenme, halsizlik, yorgunluk, duyu değişiklikleri gibi başka semptomlar eşlik ederse, bir sağlık uzmanıyla temasa geçilmelidir.

Baş Ağrısı Çeşitleri

İnsanlar kafatasının birçok alanında sayısız çeşitte, farklı yoğunluklarda ve değişken zamanlarda etkileyen birçok farklı baş ağrısı semptomları yaşarlar. Baş ağrısının daha belirgin biçimleriyle ilişkili karakteristik belirtiler şunlardır:

1. Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Gerilim tipi baş ağrısı, primer baş ağrısının en yaygın türüdür. Bunlar, başın etrafında sıkı bir banda sahip olma hissi olarak tanımlanır. Başın her iki tarafında da sürekli, donuk bir ağrı hissedilir. Ağrı boyuna veya boyundan yayılabilir. Böyle baş ağrısı normalde gün ortasında yavaş ve yavaş başlar.

Gerilim tipi baş ağrısı, episodik veya kronik olabilir. Episodik ataklar normalde birkaç saatlik sürede gerçekleşir, ancak birkaç gün sürebilir. Aksine, ataklar en az 3 aylık bir süre için ayda 15 gün veya daha fazla gün yaşanıyorsa, kronik olarak kabul edilir.

2. Migren

Migren, primer baş ağrılarının ikinci en sık görülen formudur ve dünya genelinde engelliliğin en büyük yedinci en yüksek nedeni olarak sıralanmıştır. Migren, birkaç saat ile 2-3 gün arasındaki herhangi bir süre için devam edebilir.

Migren baş ağrısı, başın bir veya iki tarafında titrek, titreme yapan bir ağrıya neden olabilir. Ağrıya bulanık görme, baş dönmesi, bulantı ve duyu bozuklukları eşlik edebilir.

3. Rebound (ilaç aşırı kullanımı) Baş Ağrısı

Baş dönmesi semptomlarını tedavi etmek için aşırı miktarda ilacın kullanılması sonucu ortaya çıkan en yaygın ikincil baş ağrısı rebound veya ilaç kullanımına bağlı baş ağrılarıdır. Genellikle günün erken saatlerinde başlarlar ve ağrı kesici ile iyileşirler. Ancak etkileri azaldığında daha da kötüleşirler.

Rebound baş ağrısı çeşitli semptomlara neden olabilir ve ağrı her gün farklı olabilir. Baş ağrısının kendisi ile birlikte rebound baş ağrısı boyun ağrısı, huzursuzluk, burun tıkanıklığı hissi ve azalmış uyku kalitesine neden olabilir.

4. Küme Baş Ağrısı

Küme baş ağrısı, 1000 erişkinden 1’ini etkileyen ve nadir görülen birincil baş ağrısı biçimidir. Her gün bir kere veya aynı anda günde bir veya daha fazla hızla ve genellikle uyarı olmadan ağrı olur. Genellikle 45-90 dakika arasında sürer ve normalde 4-8 hafta sürecek bir küme döneminde devam eder.

Küme baş ağrılarının neden olduğu ağrı şiddetli, çoğunlukla keskin veya yanan olarak tanımlanır ve normalde bir gözün çevresinde veya etrafında bulunur. Etkilenen bölge kızarabilir ve şişebilir, göz kapağı sarkabilir ve etkilenen taraftaki burun geçişi tıkanmış ve akabilir.

Baş Ağrısı Teşhisi

Genellikle, ağrı türü ve atakların zamanlaması ve şekli aracılığıyla belirli bir baş ağrısı türü tespit edilebilir. Baş ağrısı yaşayanlara semptomlarını ve olası tetikleyicilerini gösteren bir günlük tutmaları yararlı olabilir. Bu durum hem hastanın, hem de doktorun hastalığın kesin doğasını ve baş ağrılarının olası nedenlerini veya sebeplerini belirlemesine yardımcı olabilir.

Baş ağrısının doğası özellikle karmaşıksa, bir sağlık uzmanı olası diğer nedenleri ortadan kaldırmak için tanı testleri isteyebilir. Diğer testler, kan testleri, X-ışınları ve bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MR) gibi beyin taramalarını içerebilir.

Baş Ağrısı Tedavisi

“Baş ağrısı nasıl geçer?” Baş ağrısı tedavisinde önerilen en yaygın yöntem, dinlenme ve ağrı kesici ilaçtır. Bazıları reçetesiz, bazıları da reçete ile trisiklik antidepresanlar, antiepileptik ilaçlar ve beta blokerler gibi koruyucu ilaçlar doktor tarafından reçete edilebilir.

Uyarı: Ağrı kesici ilaçlar rebound baş ağrılarına yol açabileceğinden, hekimlerin tavsiyelerine uymanız önemlidir. Tekrar eden baş ağrısı tedavisinde ağrı kesici ilaçların azaltılması veya kesilmesi gerekir. Aşırı durumlarda, bir süre hastanede kalmak gerekebilir.