Depresyon Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Hüzün, duygu çökmesi, günlük faaliyetlere ilgi veya zevk kaybı; hepimizin aşina olduğumuz belirtilerdir. Ancak, devam ederler ve hayatımızı önemli derecede etkilerlerse, depresyon teşhisi konulabilir.

Araştırmalara göre, 12 yaş üzerindeki insanların yüzde 7,6’sı, 2 haftalık bir dönemlik depresyon yaşamaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, depresyon, dünyadaki en yaygın hastalık ve yetersizliğin önde gelen sebebidir. 350 milyon insanın küresel olarak depresyondan etkilendiği tahmin ediliyor.

Depresyon Hakkında Hızlı Bilgiler:

Depresyon ile ilgili önemli noktalar aşağıda kısaca belirtilmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi bu yazının devamındadır.

• Kadınlarda depresyon, erkeklerde depresyondan daha yaygındır.
• Ölüm gibi yaşam olayları genellikle depresyon özelliklerinden ayırt edilebilen ruh hali değişiklikleri üretir.
• Depresyonun sebepleri tam olarak anlaşılamamıştır. Ancak muhtemelen genetik, biyolojik, çevresel ve psikososyal faktörlerin karmaşık bir kombinasyonu olarak tahmin edilmektedir.

Depresyon Nedir?

Depresyon; zihinsel (mental) bir sağlık bozukluğudur. Özellikle duygu kusurlarından biri, üzüntü duygusu ve ilgi kaybı, sürekli düşük ruh hali ile karakterizedir.

Depresyon sürekli bir sorundur, geçmeyen bir problemdir. Depresif bir dönemin ortalama uzunluğu 6-8 aydır.

Depresyon, hepimizin normal ve sağlıklı bir yaşamın bir parçası olarak yaşadığı ruh halindeki dalgalanmalardan farklıdır. Gündelik hayatın zorluklarına geçici duygusal tepki depresyon teşkil etmez.

Aynı şekilde, bir kişinin ölümüyle sonuçlanan üzülme hissi bile ısrarcı değilse kendisi depresyonda değildir. Ancak, depresyon bir ölümü takip ettiğinde psikologlar “karmaşık bir yas” demektedir.

Unipolar ve Bipolar Depresyon

Baskın özellik depresif bir ruh hali ise, buna “unipolar depresyon” denir. Bununla birlikte, normal ruh halleri ile ayrılmış hem manik hem de depresif dönemler ile karakterize olan bu hastalık “bipolar bozukluk” (daha önce manik depresyon denirdi) olarak adlandırılır.

Ayrıca Bakınız: Bipolar Bozukluk Nedir?

Unipolar depresyon, anksiyete ve diğer semptomları içerir. Ancak manik ataklar içermez. Bununla birlikte, 13 yıllık bir sürenin üzerindeki zamanın yaklaşık yüzde 40’ında, bipolar bozukluğu olan bireyler depresyondadır ve iki durumu ayırt etmek zorlaşmaktadır.

Psikotik Özelliklere Sahip Majör Depresif Bozukluk

Bu hastalık, psikoz eşlik eden depresyon ile karakterizedir. Psikoz, sanrılar içerebilir. Sahte inançlar ve gerçeklikten kopma veya halüsinoasyonlar, var olmayan şeyleri algılama durumları içerir.

Ayrıca Bakınız: Psikoz Hakkında Bilgiler

Doğum Sonrası Depresyon

Postpartum depresyon (PPD) olarak da adlandırılır. Kadınlar genellikle doğum sonrasında bu durum yaşarlar. Ancak postpartum depresyon daha şiddetlidir.

Mevsimsel Afektif Majör Depresif Bozukluk

Daha önce mevsimsel afektif bozukluğu (SAD) adı verilen bu hastalık, kışın azalan gün ışığına bağlıdır. Depresyon bu sezonda ortaya çıkar. Ancak yılın geri kalanı için ve ışık tedavisine yanıt olarak yükselir. Uzun veya şiddetli kışları olan ülkeler bu durumdan daha fazla etkilenmiş görünüyor.

Depresyon Sebepleri Nelerdir?

Depresyonun nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır ve tek bir kaynağa indirgenemez. Depresyon, muhtemelen aşağıdaki faktörlerin karmaşık bir kombinasyonundan kaynaklanıyor olabilir:

• Genetik
• Biyolojik, nörotransmitter düzeylerindeki değişiklikler
• Çevresel faktörler
• Psikolojik ve sosyal ya da psikososyal

Bazı insanlarda depresyon riski diğerlerinden daha yüksektir. Risk faktörleri şunları içerir:

• Yaşam olayları: Örneğin; ölüm, boşanma ve yoksulluk.
• Kişilik: Örneğin daha az başarılı olma.
• Genetik faktörler: Depresyondaki hastaların birinci derece akrabaları daha yüksek risk altındadır.
• Çocukluk çağı travması
• Bazı reçeteli ilaçlar: Kortikosteroidler, bazı beta blokerler, interferon ve reserpin dahil.
• Rekreasyonel ilaçların kötüye kullanılması (alkol ve amfetaminler dahil) depresyona eşlik edebilmekte veya sonuçlanabilmektedir. İlaç istismarı ve depresyon arasında güçlü bağlantılar vardır.
• Geçmiş kafa travması
• Majör depresyon atağı geçirmiş kişiler daha sonraki bir depresyon riski altındadırlar.
• Özellikle kronik ağrı sendromları, aynı zamanda diyabet, kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve kardiyovasküler hastalık gibi diğer kronik hastalıklardır.

Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Depresyon belirtileri şunları içerebilir:

• Depresif ruh hali
• Daha önce hoşlanılan aktivitelere duyulan ilgi veya zevk azalır, cinsel istek kaybı
• İstenmeyen kilo kaybı (diyet olmadan) veya iştah azlığı
• Uykusuzluk (insomnia) veya aşırı uyuma (hipersomnia)
• Psikomotor ajitasyon (örneğin, huzursuzluk) veya psikomotor gerilik (yavaş hareketler ve konuşma)
• Yorgunluk veya enerji kaybı
• Değersizlik veya suçluluk hissi
• Düşünme, konsantre olma veya karar verme becerisi kötüleşir
• Tekrarlayan, ölüm veya intihar düşünceleri veya intihar girişimi

Diğer özellikler doktorlar, arkadaşlar veya akrabalar tarafından kaydedilebilir:

• Perişan, gözyaşlı, çatık kaşlı, mutsuz görünüm
• Durağan duruş, göz temasının eksikliği ve yüz ifadesi
• Az vücut hareketi ve konuşma değişiklikleri (örneğin yumuşak ses, az kelime kullanmak)
• Kasvetli, kötümser, karamsar, keyifsiz, pasif, uyuşuk, uyku halinde, içe dönük, kendini veya başkalarını aşırı eleştirme, sızlanma, şikayet etme

Depresyon Teşhisi

Depresyon tanısı, bir doktor ya da psikolog veya psikiyatr ile yapılan görüşmeyle başlar.

Depresyonun farklı nedenlerini ortadan kaldırmak, doğru bir ayırıcı tanı yapmak ve güvenli ve etkili bir tedavi sağlamak için profesyonellerden yardım almak önemlidir.

Doktor ziyaretlerinde, fiziksel nedenler ve birlikte var olan hastalıkları kontrol etmek için fizik muayene yapılabilir. Semptomları, zaman çizelgesini oluşturmak için sorular sorulur.

Bazı anketler, doktorların depresyon şiddetini değerlendirmesine yardımcı olur. Örneğin, Hamilton depresyon derecelendirme ölçeğinin 21 sorusu vardır ve sonuçta durumun şiddeti açıklanmaktadır.

Hamilton depresyon derecelendirme ölçeği (HDDÖ), klinisyenlerin depresyon derecelendirmesine yönelik dünyadaki en yaygın kullandığı değerlendirme aracıdır.

Depresyon Tedavisi

“Depresyon nasıl tedavi edilir?” Depresyon tedavi edilebilir bir zihinsel (mental) hastalıktır. Depresyonun yönetiminde üç bileşen vardır:

1. Destek: Pratik çözümleri tartışmaktan ve stres gibi katkıda bulunan faktörleri belirlemekten, aile üyelerini eğitmek arasında değişir.
2. Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi (CBT) gibi konuşma terapileri olarak da bilinir.
3. İlaç tedavisi: Antidepresanlar reçete edildiği tedavidir.

Psikoterapi

Depresyon için psikolojik veya konuşma terapileri, bilişsel-davranışçı terapi (CBT), kişiler arası psikoterapi ve problem çözme tedavisini içerir.

Hafif depresyon vakalarında psikoterapiler tedavide ilk seçenektir. Orta ve şiddetli vakalarda diğer tedavilerin yanında kullanılabilirler.

Bilişsel davranışçı terapi ve kişilerarası terapi, depresyonda kullanılan iki temel psikoterapi türüdür. Her iki konuşma terapisi günümüze odaklanır ve ruh hali ve işleyişi üzerinde kontrolün yeniden kazanılmasını teşvik eder.

• Bilişsel davranışçı terapi, bir terapistle yüz yüze veya telefonla yapılan bireysel oturumlarda verilebilir. Ancak bir bilgisayar aracılığıyla veya gruplar halinde tamamlanabilir. Bilgisayarlı bilişsel davranışçı terapi, gençlerde depresyon belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
• Kişiler arası terapi, hastalara, ilişkileri ve iletişimi etkileyen duygusal sorunları tanımlamada yardımcı olur ve bunların ruh halini nasıl etkilediği görüşülür ve değiştirilebilir.

Antidepresan İlaçlar

Antidepresanlar, doktor tarafından verilen reçeteli ilaçlardır. İlaçlar orta ila şiddetli depresyon için geçerlidir. Ancak, çocuklar için önerilmez ve yalnızca ergenlik çağındayken dikkatli olunur.

Antidepresan ilaçların seçimi mümkündür. Bireysel tercih, kişisel tercih, önceki başarı veya başarısızlık, olumsuz yan etkiler, aşırı dozun büyük olasılıkla olması ve tehlikede olabileceği ve kullanılan diğer tedaviler ile etkileşim halidir.

Depresyon tedavisinde birkaç ilaç sınıfı mevcuttur. Her bir antidepresan sınıfı farklı bir sinir iletici üzerinde etki yapar. Örneğin, SSRI’lar beyindeki serotonin üretimini arttırırken, MAOI’ler sinir ileticileri parçalayan bir enzimi bloke eder. Antidepresan ilaçların tam olarak nasıl çalıştığı tam olarak anlaşılamamıştır.

SSRI’lar genellikle önce denenir. Antidepresan ilaçların, bir etkisi olmaksızın, genelde 2-3 hafta, bir süre alınması gerekir ve 6-12 ay devam eder. İlaçlar, semptomlar düzeldiğinde dahi, relapsı önlemek için doktorun önerdiği şekilde devam ettirilmelidir.

Herhangi bir endişe, antidepresanlar almayı durdurma niyeti de dahil olmak üzere her zaman bir doktor tarafından gündeme getirilmelidir.

Egzersiz ve Diğer Terapiler

Aerobik egzersizi, endorfin seviyelerini yükseltir ve ruhsal duruma bağlı nörotransmiter norepinefrin’i uyarması nedeniyle hafif depresyona karşı yardımcı olabilir.

Elektrokonvülsif tedavi (EKT) de dahil olmak üzere beyin stimülasyon terapileri de depresyonda kullanılır. Tekrarlayan transkraniyal manyetik stimülasyon, manyetik darbeleri beyne gönderir ve majör depresif bozuklukta etkili olabilir.

Elektrokonvülslf Tedavi

İlaç tedavisine yanıt vermeyen ciddi depresyon vakaları, elektrokonvülsif terapiden (EKT) yararlanabilir. Bu özellikle psikotik depresyon için etkilidir.