Divertikül Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Kalın bağırsak duvarından dışa doğru çıkmaya başlayan kese şeklinde fıtıklaşmaya divertiküler hastalık veya divertikül denir. Bu keselerden biri enfekte olduğunda ve iltihaplanırsa, bu enfeksiyona divertikülit denir.

Divertikülit hakkında hızlı bilgiler:

Aşağıda divertikülit ile ilgili kısaca bilgiler mevcuttur. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Divertikülit, kolondaki enfekte bir kesedir.
• Divertikülit belirtileri ağrı, kabızlık ve dışkıda kan içerir.
• Divertiküler hastalığın ana nedenlerinden birinin diyet lifi eksikliği olduğu düşünülmektedir.
• Divertikülitin nedenleri hala tam olarak anlaşılamamıştır, genetik rol oynayabilir.
• Bir hastada divertikül geçmişi yoksa, hastalığı teşhis etmek için birtakım testler gereklidir.
• Çoğu insan kendi divertiküler hastalığını kendi kendine tedavi edebiliyor.
• Divertikülit tipik olarak antibiyotiklere iyi yanıt verir.
• Eşlik eden komplikasyonlar varsa hastaneye kaldırma gerekebilir.
• Hastalık yineleniyorsa, divertikülit için ameliyat gerekli olabilir.

Divertikül ne kadar yaygındır?

50 yaşın altındaki kişilerin yaklaşık %50’sinde divertikül görülür. %70’i muhtemelen 80 yaş civarıdır.

Uzmanlar, divertikül hastalarının dörtte üçünün herhangi bir semptom (asemptomatik divertiküloz) yaşamayacağını söylüyorlar. Belirtileri olan kalan dörtte birinde ise divertiküler hastalık belirtileri vardır.

Bir bilimsel çalışma, genç obez yetişkinlerde divertikül görülme sıklığının arttığını tespit etti.

Divertikül ve Divertiküler Hastalık Belirtileri

Divertiküler hastalık ve divertikülit semptomları farklıdır. Bu yüzden bunları ayrı ayrı ele alacağız:

Divertiküler hastalık belirtileri şunları içerir:

• Alt karında ağrı atakları olabilir. Daha spesifik olarak genellikle karnın sol alt tarafındadır. Ağrı sıklıkla hastanın bağırsak hareketleri sırasında gelir.
• Bağırsak alışkanlıklarında değişiklik
• Kabızlık
• İshal (bazen kabızlıktan daha az görülür)
• Dışkıda az miktar kan

Divertikülit belirtileri şunları içerir:

• Sürekli ve genellikle şiddetli ağrı
• Ağrı karnın altından başlar ve karnın sol alt tarafına geçer.
• Ateşlenme
• Daha sık idrara çıkma
• Ağrılı idrara çıkma
• Mide bulantısı ve kusma
• Rektumdan kanama

Divertikül Sebepleri Nelerdir?

Diyet lifi eksikliği divertikülün ana nedeni olarak düşünülür (keseler kolondan dışa doğru çıkıntı yapar). Lif, dışkının yumuşak kalmasına yardımcı olur.

Yeterli diyet lifi tüketmiyorsanız ve dışkı sertse, kaslar dışkıyı aşağı doğru ittiğinden dolayı kolonda daha fazla basınç veya gerginlik olabilir. Bu basınç divertikül oluşumuna neden olur.

Divertikül, dış tabaka kalınlığında zayıf noktalar oluştuğunda ortaya çıkar. Çünkü iç kısımdaki maddeler sıkışır.

Diyet lifi ve divertikül arasında bir bağlantı olduğunu ispatlayan açık klinik kanıt bulunmamasına rağmen, uzmanlar temel kanıtların inandırıcı olduğunu söylüyor.

Divertikülit Sebepleri Nelerdir?

Uzmanlar, divertikülitin (en az bir divertikül enfeksiyonu) neden oluştuğunu tam olarak anlamıyorlar. Dışkıdaki bakterilerin hızla çoğaldığını ve yayılmasının bir enfeksiyona neden olduğunu biliyoruz. Bir divertikül muhtemelen enfeksiyona yol açabilecek bir dışkıyla (dışkı parçasından) tıkanır.

Bazı bilimsel çalışmalar genetiğin bir faktör olabileceğini belirtmiştir.

Divertiküler Hastalık Teşhisi

Divertikül ve divertiküler hastalıkların teşhisi zor olabilir ve doğru teşhis için yapılabilecek bazı testler vardır.

Divertiküler hastalığın teşhisi:

IBS (irritabl bağırsak sendromu) gibi benzer semptomları olan çeşitli hastalıklar olduğu için divertiküler hastalık tanısı kolay değildir. Doktor kan testleri yapılarak diğer hastalıkları ekarte edebilir.

Ayrıca Bakınız: İrritabl Bağırsak Sendromu Nedir?

• Kolonoskopi: Doktor, kolonoskop kullanarak hastanın kolonun içini kontrol eder. Kolonoskopi rektum yoluyla yerleştirilir. Prosedür başlamadan önce, çoğu hastaya bağırsaklarını temizlemek için müshil verilir. Prosedür başlamadan önce lokal anestezi verilir. Kolonoskopinin amacı herhangi bir divertikül olup olmadığını görmektir.
• Baryum enema röntgeni: Hastanın rektumu içine bir tüp yerleştirilir ve bir baryum sıvısı tüp içine ve rektumun içine doğru akar. Baryum, X-ışınlarında görünen bir sıvıdır. X-ışını üzerinde görünmeyen organların iç yüzeyi baryumla kaplandığında görülebilir hale gelir. Buradaki amaç, röntgen filminin divertikül olup olmadığını teyit edip etmediğini görmektir. İşlem ağrılı değildir.

Divertikülit teşhisi:

Bir hastada divertiküler hastalık geçmişi varsa, hekim fizik muayene yaparak ve semptomlar ve tıbbi öyküsü ile ilgili bazı sorular sorarak divertiküliti teşhis edebilir. Kan testi yararlıdır, çünkü çok sayıda beyaz kan hücresi ortaya çıkarsa muhtemelen bir enfeksiyon olduğu anlamına gelir.

Divertiküler hastalık öyküsü olmayan hastalar ek testlere ihtiyaç duyacaktır. Fıtık ya da safra taşları gibi benzer semptomlara sahip olabilecek diğer hastalıklar da vardır. BT taramasının yanı sıra bir baryum enema röntgeni de kullanılabilir. Hastanın belirtileri şiddetli ise BT taraması, enfeksiyonun vücudun başka bir bölgesine yayılıp yayılmadığını veya absenin olup olmadığını söyleyebilir.

Divertikülit ve Divertiküler Hastalık Tedavisi

Genellikle, hastalık çok ağır değilse, hasta kendini iyileştirebilir.

Divertiküler hastalık tedavisi:

Çoğu kişi başta ağrı kesici yardımıyla ve daha fazla diyet lifi tüketerek divertiküler hastalığı kendi kendine tedavi edebilir.

Aspirin veya ibuprofen gibi ağrı kesici ilaçlar, iç kanama riskini arttırabilir ve mideyi rahatsız edebilir. Divertiküler hastalıktan kaynaklı ağrıların giderilmesi için doktor tarafından ağrı kesiciler reçete edilebilir.

Meyve ve sebzeler içeren daha fazla diyet lifi yemek, semptomların çözümüne yardımcı olur. Bunun faydasını görmek birkaç hafta alabilir.

Kabızlık giderici müshiller, kabızlığı olan hastalara yardımcı olabilir. Bol sıvı içmek de faydalıdır.

Ağır veya sürekli rektal kanama geçiren hastalar doktorlarını görmelidirler.

Divertikülit tedavisi:

Hafif divertikül olguları genellikle hasta tarafından tedavi edilebilir. Doktor ağrı kesici reçete edebilir.

Hastalar kendilerini iyi hissetseler bile, antibiyotik tedavilerini tamamlamaları önemlidir. Bazı insanlar antibiyotiklerini kullanırken uyuşukluk, mide bulantısı, ishal veya kusma yaşayabilir.

Not: Eğer kontraseptif hap (doğum kontrol hapı) kullanıyorsanız, bir antibiyotik hapın etkililiğine müdahale edebileceğini unutmayın. Antibiyotikler kullanırken kondom gibi diğer doğum kontrol yöntemlerini kullanmayı düşünmelisiniz. Doğum kontrol hapı üzerindeki bu etki, antibiyotik kullanmaya son vermenizden yaklaşık 7 gün sonra devam eder.

Bazı hastalardan, belirtileri düzelene kadar sadece birkaç gün sıvı tüketmeleri istenir. Katı gıdalar kademeli olarak alınmaya başlanır.

Aşağıdaki durumlarda hastane tedavisi gerekebilir:

• Normal ağrı kesiciler ağrıyı hafifletmezlerse
• Hasta vücudunun sulu kalması için yeterli sıvı tüketmezse
• Hasta oral antibiyotik alamazsa
• Hastanın sağlık durumu kötüyse
• Doktor komplikasyonlardan şüphelenirse (çoğunlukla hastanın bağışıklık sistemi zayıfsa)
• Evde yapılan tedaviler iki gün sonra etki göstermezse

Hastanede hastalara genelde antibiyotikler intravenöz (damar yoluyla) olarak verilmekte ve dehidrate olması (vücudun susuz kalması) halinde de sıvılar verilmektedir.

Divertikülit ameliyatı – kolon rezeksiyonu

En az iki divertikülit atağı geçiren hastalar ameliyattan fayda görebilirler. Çalışmalar, bu tür hastaların sonraki nöbetlere sahip olma olasılığının yanı sıra ameliyat olmaması durumunda komplikasyonların daha fazla olduğunu göstermektedir. Kolon rezeksiyonu etkilenen kolonun bir kısmını ortadan kaldırır ve geride kalan sağlıklı parçaları bir araya getirir.

Kolon rezeksiyonu geçiren hastalar katı gıdaları yavaş yavaş sistemlerine sokmak zorunda kalacaklardır. Bunların dışında normal bağırsak işlevleri genellikle etkilenmez. Küçük bir çalışma, kolon ameliyatından sonra sakız çiğnemenin normal bağırsak fonksiyonunun geri dönüşünü hızlandırabileceğini ve hastaların hastanede kalış sürelerini kısaltabileceğini önermektedir.

Divertikülit Komplikasyonları

• Peritonit: Enfekte divertikülden birisi patlamışsa, enfeksiyon karın astarına yayılabilir. Peritonit ciddi ve bazen ölümcül olabilir. Hemen antibiyotik tedavisi gerekir. Bazı peritonit vakaları ameliyat gerektirir.

Ayrıca Bakınız: Peritonit Nedir?

• Apse: Bu, içi dolu bir boşluk veya dokudaki bir yumrudur. Bazen apseyi almak için ameliyat gerekir.
• Fistül: Bunlar vücudun iki parçasını, karın duvarına veya mesaneye bağlayan bağırsaklar gibi anormal tüplerdir. Enfekte dokular birbirine dokunup birbirine yapıştıktan sonra fistül oluşturulabilir. Enfeksiyon bir fistül oluştuğunda oluşur. Bazen fistülten kurtulmak için ameliyat gerekir.
• Bağırsak tıkanıklığı: Enfeksiyonun yara izi yaratması durumunda kolon kısmen veya tamamen tıkanabilir. Kolon tamamen tıkanırsa acil tıbbi müdahale gereklidir. Total blokaj peritonite yol açacaktır. Hastanın kolonu kısmen tıkanırsa tedaviye ihtiyacı olacaktır. Ancak toplam tıkanıklık kadar acil değildir.

Yara izi (skar dokusu) derecesine ve tıkanıklığın derecesine bağlı olarak, bir kolon rezeksiyonu gerekli olabilir. Bazen, bir kolostomi gerekli olabilir; hastanın karnında bir delik açılır ve kolon delikten yönlendirilir ve kolostomi çantasına (harici) bağlanır. Kolon iyileşir iyileşmez, kolon tekrar birleştirilir. Nadiren doktorların ileo-anal kese (iç kese) oluşturmaları gerekebilir.

Divertikülit Nasıl Önlenir?

Bol miktarda meyve ve sebze ile dengeli beslenirseniz, divertikülit gelişme riskiniz oldukça düşüktür.