Egzama: Nedenleri, Belirtileri, Teşhisi ve Tedavisi

Egzama; cilt lekelerinin iltihaplı, kaşıntılı, kırmızı, çatlak hale dönüştüğü bir cilt hastalığıdır. Kabarcıklar da oluşabilir.

“Egzama” sözcüğü, en yaygın egzama türü olan “atopik dermatiti” belirtmek için de kullanılır.

Egzama Hakkında Hızlı Bilgiler:

Egzama ile ilgili önemli noktalar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Egzama, muhtemelen cildin bariyer işlevini olumsuz olarak etkileyen hastalıklarla (genetik faktörler, besleyici eksiklikler, bakteriyel enfeksiyon ve kuru, tahriş olmuş deri) ilişkilidir.
• Fıstık ve süt gibi belirli gıdalar semptomları tetikleyebilir.
• Egzama aynı zamanda duman ve polen gibi çevresel faktörler tarafından da tetiklenebilir.
• Tedavide hasarlı cildi iyileştirmeye ve semptomları hafifletmeye odaklanılır.
• Bazıları için egzamalar sonunda tamamen kaybolur. Ancak diğerleri için ömür boyu sürecek bir rahatsızlık olarak kalır.

Egzama Nedir?

‘Egzama’ terimi iki farklı şekilde kullanılır. En yaygın olarak döküntü benzeri cilt rahatsızlıklarını tanımlamak için kullanılabilir. Veya genelde bebeklik döneminde başlayan ve çocukluğa kadar devam eden kronik bir cilt rahatsızlığı olan atopik dermatiti tanımlamak için kullanılabilir.

Bazı insanlarda bu hastalık geçerken, bazılarında yetişkinliğe kadar devam eder.

“Atopik” kelimesi; atopik dermatit, astım ve saman nezlesi dahil olmak üzere bağışıklık sistemini ilgilendiren bir hastalık topluluğunu ifade eder. “Dermatit” ise deri iltihabı anlamına gelir.

Egzama Neden Olur?

Egzamanın spesifik nedeni bilinmemekle birlikte, kalıtsal (genetik) ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu nedeniyle geliştiği düşünülmektedir. Ebeveynlerde ya da başka bir atopik hastalık varsa, çocuklarda da egzama gelişebilir. Her iki ebeveyn de atopik bir hastalığa sahip olursa, ihtimal artar.

Çevresel faktörlerin de egzamanın semptomlarını ortaya çıkardığı bilinmektedir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

• Tahriş edici maddeler: Sabunlar, deterjanlar, şampuanlar, dezenfektanlar, taze meyveler, et veya sebze suları.
• Alerjenler: Toz akarları, evcil hayvanlar, polenler, küf, kepek.
• Mikroplar: Bakteriler, örn., Staphylococcus aureus, virüsler, bazı mantarlar.
• Sıcak ve soğuk hava sıcaklıkları: Sıcak hava, yüksek ve düşük nem, egzersiz sırasında terleme.
• Gıdalar: Süt ürünleri, yumurta, fındık ve tohumlar, soya ürünleri, buğday.
• Stres: Egzamanın bir nedeni değildir, ancak belirtileri daha da kötüleştirebilir.
• Hormonlar: Kadınlar egzama semptomlarını, hormon seviyeleri değiştiğinde, örneğin gebelik sırasında ve adet döngüsündeki belirli noktalarda kötüleşebilirler.

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Atopik dermatit, ciltte kuru ve pullu lekeler olarak bebeklerde kendini gösterir. Bu lekeler genellikle yoğun şekilde kaşındırır. Atopik dermatit semptomları, kişinin yaşına bağlı olarak değişebilir.

Çoğu kişide 5 yaşından önce atopik dermatiti gelişir. Çocuklukta bu durumu gelişenlerin yarısı yetişkinlikte semptomlar göstermeye devam eder. Ancak bu semptomlar genellikle çocukların deneyimlerinden farklıdır.

Rahatsızlığı taşıyan kişiler, semptomlarının şiddetleneceği veya kötüleştiği belirli zaman dilimleri yaşar. Bu semptomlarının düzeldiği zamanlar da olur.

Bebekler:

• Döküntüler genellikle kafa derisinde ve yanaklarda görülür.
• Kızarıklıklar aşırı kaşıntıya neden olabilir, bu da uyku sorununa neden olabilir. Sürekli sürtünme ve çizme, cilt enfeksiyonlarına neden olabilir.

2 yaşından ergenlik yaşına kadar çocuklar:

• Döküntüler genellikle dirseklerin veya dizlerin arkasında görülür.
• Ayrıca boyun, bilekler, ayak bilekleri, kalça ile bacaklar arasındaki alanlarda da olabilir.

Zamanla aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Döküntüler, tüylerin ürpermesi gibi engebeli olabilir.
• Döküntülerin rengi açılabilir ya da koyulaşabilir.
• Döküntüler kalınlaşabilir (likenifikasyon olarak da bilinir) ve sonra yumrular gelişir ve geçmeyen kaşıntı olur.

Yetişkinler:

• Döküntüler genellikle dirseklerin veya dizlerin kıvrımlarında veya boynun ense bölümünde görülür.
• Döküntüler vücudun çoğunu kaplar.
• Döküntüler özellikle boyun, yüz ve göz çevresinde belirgin olabilir.
• Döküntüler cilt kurumasına neden olabilir.
• Döküntüler sürekli olarak kaşınabilir.
• Döküntüler deri pullanmasına neden olabilir.
• Döküntüler cilt enfeksiyonlarına neden olabilir.

Çocukluk çağında atopik dermatit sorunu yaşayan, ancak uzun sürmeyen yetişkinler halen kuru veya kolayca tahriş olmuş cilde sahip olabilirler. El egzaması ve göz problemleri görülebilir.

Atopik dermatitten etkilenen cildin görünümü, bir kişinin kaşıması ve cilde enfekte olup olmadığına bağlı olacaktır. Kaşımak, cildi tahriş eder, iltihaplanmayı arttırır ve kaşıntıyı daha da kötüleştirir.

Egzama Çeşitleri Nelerdir?

Pek çok farklı egzama türü vardır. Bu makale ağırlıklı olarak atopik dermatite odaklanacaktır. Diğer türler arasında şunlar bulunur:

1. Alerjik temas egzaması (dermatit): Bağışıklık sisteminin yabancı olarak tanıdığı bir maddeyle teması takiben cilt reaksiyonudur.
2. Egzama ile temas: Cildin bir alerjenle temas ettiği lokal reaksiyondur.
3. Dishidrotik egzama: Cildin avuç içleri ve ayak tabanları ile karakterize tahriştir.
4. Nörodermatit: Böcek ısırığı gibi lokalize bir kaşıntıya bağlı kafa, önkollar, bilekler ve alt bacaklardaki pul pul lekeler oluşmasıdır.
5. Nummular egzama: Kaşıntılı dairesel lekelerdir.
6. Seboreik egzama: Yağlı, pul pul sarımtırak cilt lekeleri, genellikle saç derisinde ve yüzde görülür.
7. Staz dermatiti: Alt bacaklarda cilt tahrişi, genellikle dolaşım sorunlarıyla ilgilidir.

Egzama Teşhisi ve Tanı Testleri

Egzama tanısında kullanılan tek bir test yoktur. Doktor, doğru teşhis koymak için bir hastayı birden çok kez görmek zorunda kalabilir. Bunun nedeni, egzama olan insanlar zaman içerisinde şiddette dalgalanma eğilimi gösteren bireysel semptom kombinasyonlarını yaşamaktır.

Teşhis öncelikle hastanın semptomlarına dayanır, ancak tıbbi hikaye de önemlidir.

Genellikle hastanın aile öyküsü, astım ve saman nezlesi gibi diğer atopik hastalıkları, tahriş edici maddelere maruz kalma olasılığını, herhangi bir gıda ile ilgili olup olmadığını, uyku bozukluklarını, deri belirtileri için geçmiş tedaviyi ve steroidlerin kullanımını veya diğer ilaçlar soracaktır.

Ayrıca cilt tahrişlerine neden olabilecek diğer hastalıklar elenir. Bu, aşağıdaki testleri içerebilir:

1. Leke testi: Cilt alerjileri açısından test etmek için cilt yüzeyine maddeler konur.
2. Deri prick testi: Bir alerjenden şüphelenilirse, deride test edilir.
3. Gıda alerjisi testleri: Herhangi bir gıdadan alerjik durum olup olmadığına bakılır.

Egzama Tedavisi

Egzamanın tedavisi yoktur. Hastalığın tedavisi, etkilenen cildi iyileştirmeyi ve belirtilerin şiddetlenmesini önlemeyi amaçlar. Doktorlar, hastanın yaşı, semptomları ve sağlık durumuna dayalı bir tedavi planı önerir.

Bazı insanlarda egzama bir süre sonra kaybolur ve bazılarında ömür boyu devam eder.

Egzama hastalarının cilt sağlığını desteklemek ve semptomları hafifletmek için yapabilecekleri çok sayıda şey vardır. Bunlar şöyledir:

• Düzenli ılık duş yapmak
• Banyo sonrası nemlendirici kullanmak
• Her gün nemlendirici kullanmak
• Pamuklu ve yumuşak kumaşlar giymek, dar kıyafetler giymemek
• Banyo sırasında hafif sabun veya sabunsuz bir temizleyici kullanmak
• Banyo sonrası cildi nazikçe kurulamak
• Ani ısı değişikliklerinden ve mümkünse terleten aktivitelerden kaçınmak
• Bireysel egzama tetikleyicilerini öğrenmek ve bunlardan kaçınmak
• Kuru veya soğuk havada nemlendirici kullanma
• Cildi kaşırken çizmemesi için tırnakları kısa tutmak

Hastalığın kendisi halen iyileştirilemese de, her vakaya uygun özel bir tedavi planı olmalıdır. Bir cilt bölgesi iyileştikten sonra bile egzama tekrar oluşabileceğinden, önlemlere dikkat etmek önemlidir.