Epilepsi (Sara Hastalığı): Belirtileri ve Tedavisi

Epilepsi hastalığı olan kişiler tekrarlayan nöbetler geçirirler. Sara nöbetleri, beyindeki elektriksel aktivitenin ani bir artışı nedeniyle meydana gelir. Beyinde aşırı bir elektriksel aktivite olur. Bu, beyin hücreleri arasındaki mesajlaşma sistemlerinde geçici bir rahatsızlığa neden olur. Epilepsi, halk arasında “sara hastalığı” olarak da bilinir.

Vücudumuzdaki her fonksiyon beynimizdeki mesajlaşma sistemleri tarafından tetiklenir. Sara nöbeti sırasında epilepsi yaşayan bir hasta beyindeki epileptik aktivitenin başladığı bölüme ve o bölgede ne kadar yaygın ve hızlı bir şekilde yayılmasına bağlı olarak nöbet geçirir. Sonuç olarak, birkaç sara nöbeti türü vardır ve her hasta kendi spesifik şekilde epilepsi sahibi olacaktır.

Epilepsi Ne Kadar Yaygındır?

Sanayileşmiş ülkelerde her 100.000 kişiden yaklaşık 50’sinde her yıl epilepsi gelişir.

Epilepsi Ulusal Birliği’ne (İngiltere) göre, dünya genelinde yaklaşık 50 milyon epilepsi hastası bulunmaktadır.

Epilepsi Türleri

Bir hasta tedavi etmeden önce üç tip epilepsi teşhisinden biri konulur. Sara hastalığı çeşitleri şunlardır:

1. İdiyopatik: Bu, açık bir nedeni olmadığı anlamına gelir.
2. Kriptojenik: Bu, doktor muhtemelen bir nedeni olduğunu düşünür, ancak emin değildir.
3. Semptomatik: Bu, doktorun sebebini bildiği anlamına gelir.

Epileptik aktivitenin başladığı beynin bölümüne bağlı olarak nöbetlerin üç tanımı vardır:

1. Kısmi Nöbet

Kısmi nöbet, epilepsi aktivitesinin hastanın beyninin bir bölümünde gerçekleştiği anlamına gelir. İki kısmi (parsiyel) nöbet türü vardır:

• Basit Kısmi Nöbet: Hasta nöbet sırasında bilinçlidir. Çoğu durumda, hasta nöbet devam ediyorken bile çevresinin farkındadır.
• Kompleks Kısmi Nöbet: Hastanın bilinci bozulmuştur. Hasta genellikle nöbeti hatırlamayacak ve belirsiz şekilde hatırlayacaktır.

2. Genel Nöbet

Beyinin iki yarısı epileptik aktiviteye sahip olduğunda genel bir nöbet oluşur. Nöbet devam ederken hastanın bilinci kaybolur.

3. Sekonder Genel Nöbet

Sekonder bir jeneralize nöbet epileptik aktivite kısmi bir nöbet olarak başladığında olur. Ancak, daha sonra beyindeki her iki yarısına da yayılır. Bu gelişme yaşanırken, hasta bilinç kaybeder.

Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Epilepsinin ana semptomları tekrarlayan sara nöbetleridir. Bir kişinin epilepsisi olduğuna işaret eden bazı belirtiler vardır. Bu semptomlardan bir veya daha fazlası mevcutsa, özellikle tekrarlanmaları halinde bir tıbbi muayene önerilir:

• Ateşlenme olmadan konvülsiyon
• Kısa süreli kendinden geçme ve hafıza karışıklılığı
• Aralıklı bayılma nöbetleri sırasında bağırsak veya mesane kontrolü kaybedilir. Bunu sıklıkla aşırı yorgunluk izler.
• Kısa bir süre için kişi talimatları veya soruları yanıtlamaz.
• Kişi belirgin bir gerekçe olmadan aniden kas katı olur.
• Kişi aniden hiçbir neden yokken düşer.
• Belirgin uyaranlar olmadan yanıp sönen ani nöbetler
• Görünürde herhangi bir neden olmadan ani çiğneme nöbetleri
• Kısa bir süre için kişi şaşkın ve iletişim kuramıyor gibi görünür.
• Uygunsuz görünen tekrar eden hareketler
• Kişi hiçbir belirgin sebep olmaktan korkabilir, panikleyebilir veya öfkelenebilir.
• Koku, dokunma ve ses gibi hislerde garip değişiklikler

Aşağıdaki belirtiler ortaya çıktığında, bazen epilepsi olarak yanlış teşhis konulabilir. Bu nedenle, bu rahatsızlıkların öncelikle var olup olmadığına bakılması ve elenmesi gerekir.

• Epilepsi benzeri semptomlara sahip yüksek ateş
• Baygınlık
• Narkolepsi (gün boyu tekrarlayan uyku atakları ve çoğu zaman gece uykunun bölünmesi)
• Katapleksi (genellikle şaşkınlık, korku veya öfke gibi duygusal bir tepki ile ortaya çıkan aşırı genelleşmiş güçsüzlüğün geçici bir atağı, narkolepsi kuadratının bir bileşeni)
• Uyku bozuklukları
• Kabuslar
• Panik ataklar
• Füg (kişisel kimlik için reversibl amnezi ile karakterize nadir bir psikiyatrik bozukluk)
• Psikojenik nöbetler (Epileptik nöbete benzeyen, ancak epilepsiden kaynaklanmayan bir klinik epizot, EEG atakları sırasında normaldir ve davranış genellikle psikiyatrik bozukluk, örneğin konversiyon bozukluğu ile ilişkilidir.)
• Nefes tutma nöbeti (bir çocuk öfkeye tepki verdiğinde şiddetli ağlar ve daha sonra apne ve siyanoz olabilir; çocuk daha sonra solunumu keser ve cilt rengi bilinç kaybıyla değişir)

Epilepsi Tedavisi

Sara nöbetleri veya epilepsi tanısı konduğunda, doktor, hasta veya hastanın ailesiyle en iyi tedavi seçeneklerinin hangileri olduğunu tartışır. Altta yatan düzeltilebilir bir beyin rahatsızlığı nöbetlere neden oluyorsa, bazen ameliyat bu nöbetleri durdurabilir. Epilepsi teşhisi konursa (devam eden nöbet eğilimi), doktor nöbet önleyici ilaçlar veya antiepileptik ilaçlar reçete eder.

İlaçlar etkili olmazsa, bir sonraki seçenek cerrahi, özel bir diyet veya VNS (vagus sinir stimülasyonu) olabilir. Bir çalışmaya göre trigeminal sinir stimülasyonu da etkili olabilir.

Doktorun amacı; hastanın normal, aktif ve üretken bir yaşama geri dönmesi için yan etkilerden kaçınırken, başka nöbetlerin oluşmasını önlemektir.

Anti Epileptik İlaçlar (AED’ler)

AEDS’lerin çoğu ağız yoluyla alınır. Hastanın nöbet geçirme türü, doktorun hangi ilacı reçete edebileceğine karar verecektir. Hepimiz ilaçlara aynı şekilde tepki göstermiyoruz. Bazılarımız bir ilaca yan etkiler gösterebilirken, bazıları ilaç kullanmamaktadır. Bazı ilaçlar, belirli bir epilepsi tipine sahip bir hastada nöbetlerin etkili bir şekilde durdurulmasını sağlarken, aynı türe sahip başka bir hastaya aynı ilacın herhangi bir yararı olmayacaktır. Doğru ilaç bulunsa bile, ideal dozu bulmak biraz zaman alabilir.

Uzmanlar, tedavi edilmeyen kişilerin yaklaşık %60’ında, ilk nöbet geçirilişinden 24 ay sonra başka sara nöbeti geçirmediklerini söylüyor. Çoğu epilepsi hastalığının görünümü (prognozu) iyidir. Yaklaşık %70’i, 5 yıl süreyle tedavide veya tedaviden sonra remisyona girmektedir (beş yıl boyunca nöbet geçirilmemektedir). Yaklaşık %20 ila %30 oranında kronik epilepsi (uzun süreli epilepsi) gelişir; bu insanlar genellikle AED’lerle tedavi edilir.