Fıtık Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Karın veya kasık fıtığın neden olduğu lokalize bir çıkıntı, şişlik sık görülen bir sorundur. Genellikle zararsız ve ağrısız olabilir, ancak bazen rahatsızlık verir ve acı çekebilirsiniz.

Bu yazımızda fıtığın ne olduğunu, fıtığın yaygın nedenlerini ve bunları tedavi etmek için kullanılabilecek tedavi seçeneklerini araştırdık.

Fıtık hakkında hızlı bilgiler:

Fıtık ile ilgili kısaca bilgiler aşağıda maddeler halinde listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Fıtıklar genellikle rahatsız edici semptomlar göstermez. Ancak karın şikayetleri ciddi bir soruna işaret edebilir.
• Genellikle teşhisi basittir, muayenede basitçe hissiyat ve şişkinlik kontrol edilir.
• Tedavi, açık veya anahtar deliği ameliyatı yoluyla, dikkatli bekleme ve düzeltici ameliyat arasında seçimdir.
• Kasık fıtığı (inguinal herni) cerrahisi çocuklar ve yaşlılarda daha sık görülürken, femoral fıtık cerrahisi olma olasılığı hayatı boyunca artar.

Fıtık Nedir?

Fıtık, kas duvarında genelde karın organlarını tutan bir zayıf nokta veya delik (periton) varsa oluşur. Peritondaki bu kusur, organları ve dokuları iterek veya çıkıntı yaparak bir şişlik oluşturmasına neden olur.

“Fıtık nerede olur?” Fıtıklar genellikle vücudun aşağıdaki kısımlarında bulunur:

1. Kasık: Femoral fıtık kasığın hemen altında bir çıkıntı oluşturur (kadınlarda daha sık görülür). Kasık fıtığı (erkeklerde daha sık görülür) kasıktan skrotuma ulaşabilen bir şişliktir.
2. Midenin üst kısmı: Hiatal herni (mide fıtığı) karın boşluğundan ve diyaframın bir açıklığı yoluyla göğüs boşluğundan iterek mide üst kısmında çıkıntıya neden olur.
3. Göbek deliği: Bu bölgede bir şişlik umbilikal herni (göbek fıtığı) olarak adlandırılır.
4. Cerrahi skar: Abdominal bölgede, yani karın bölgesinde ameliyat geçirilmesi, yarayla insizyonel fıtık (kesi yeri fıtığı) yol açabilir.

Fıtık Sebepleri Nelerdir?

İnsizyonel fıtığın (karın cerrahisinin bir komplikasyonu) istisna olmak üzere, çoğu vakada fıtık oluşması için açık bir neden yoktur. Fıtık riski yaşla birlikte artar ve erkeklerde kadınlardan daha sık görülür.

Fıtık, doğuştan olabilir (doğumda mevcut) veya karın duvarları güçsüz olan çocuklarda gelişebilir.

Karın duvarındaki baskıyı arttıran aktiviteler ve sağlık sorunları fıtığa neden olabilir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

• Tuvalette ıkınma (örneğin uzun süreli kabızlık nedeniyle)
• Sürekli öksürük
• Kistik fibroz
• Büyümüş prostat
• İdrar yaparken zorlanma
• Fazla kilolu veya obez olmak
• Karın sıvısı
• Ağır öğeleri kaldırma
• Periton diyalizi
• Zayıf beslenme
• Sigara içmek
• Fiziksel çaba
• İnmemiş testisler

Fıtık Belirtileri Nelerdir?

Birçok vakada, fıtık, hiçbir problemi olmayan ve hemen tıbbi yardıma ihtiyacı olmayan ağrısız bir şişmedir. Bununla birlikte, fıtık rahatsızlık ve ağrıya neden olabilir. Semptomlar genellikle ayakta dururken, ağır eşyalar kaldırırken ya da zorlanırken daha da kötüleşir. Artan şişlik veya acıyı fark eden çoğu insan bir doktora görünür.

Bazı vakalarda, fıtığın hemen bir ameliyata ihtiyacı vardır. Örneğin bağırsağın bir kısmı kasık fıtığı tarafından engellendiğinde veya dolaşımı engellediğinde fıtık ameliyatına gerek duyulur.

Kasık fıtığının aşağıdaki akut karın şikayetlerine neden olması durumunda derhal tıbbi yardım alınmalıdır:

• Ağrı
• Mide bulantısı
• Kusma

Şişkinlik, bu durumlarda genellikle sert ve hassastır ve çıkıntı karın içine geri itilemez.

Hiatal herni, yani mide fıtığı mide asidinin özofagusa girmesinden kaynaklanan mide ekşimesi gibi asit reflü belirtileri üretebilir.

Ayrıca Bakınız: Asit Reflüsü Belirtileri

Fıtık Teşhisi

Fıtık tanısı genellikle basittir. Doktor bunu sıklıkla kontrol ederek fark edebilir. Doktor fıtığı hissetmek için, çıkıntıyı büyüteceğinden hastadan bükülmesini, hareket etmesini veya öksürmesini isteyebilir.

Sorunu görselleştirmek için doktor ultrason taraması veya BT (bilgisayarlı tomografi) taraması gibi bir görüntüleme testi isteyebilir.

Fıtık Tedavisi

Semptomsuz herhangi bir belirtisi olmayan bir fıtık için, alışılagelmiş hareket tarzı izlenir ve beklenir. Ancak femoral fıtıklar gibi belirli fıtık türleri için riskli olabilir.

Femoral fıtık tanısı konduktan sonra 2 yıl içinde yüzde 40’lık bağırsak boğulmasına neden olur.

Karın içine geri itilebilen, semptomları olmayan kasık fıtığı durumunda, fıtığın iyileştirilmesi için elektif (seçili) cerrahinin (acil olmayan cerrahi) yararları konusunda doktorlar arasında gerçek bir görüş birliği bulunmamaktadır.

Diğerleri, acil bir prosedür gerektiren, kan dolaşımının doku alanında kesildiği bir komplikasyon olan bağırsağın daha sonra boğulma riskini ortadan kaldırmak için cerrahi onarım yapmalarını önerir.

Bazen daha erken, rutin bir operasyon daha riskli bir acil prosedüre tercih edilir.

Her ne kadar cerrahi seçenekler fıtığın yeri de dahil olmak üzere bireysel koşullara bağlı olsa da fıtık için iki temel cerrahi müdahale türü vardır:

1. Açık ameliyat
2. Laparoskopik ameliyat (anahtar deliği cerrahisi)

Konvansiyonel açık herni onarımı (herniorafi, yama ile fıtık ameliyatı) ve bebeklerde ve çocuklarda laparoskopik fıtık onarımı ile ilgili 20 yıllık verilerin incelenmesi, laparoskopik ameliyatın, açık cerrahiden daha hızlı olduğunu, fakat ikili (bilateral) fıtıklar için tek taraflı kasık fıtığı onarımının fark olmadığını ortaya koymuştur.

İyileşme oranı her iki yöntem için de benzerdir. Ancak yara enfeksiyonu gibi komplikasyonların oranı açık cerrahi için, özellikle bebekler için daha yüksektir. İnguinal herni (kasık fıtığı), bebeklerde ve çocuklarda görülen en yaygın cerrahi hastalıklardan biridir.