Kabakulak Nedir? Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Kabakulak, tükürük bezleri enfeksiyonu ile en çok çocukları etkileyen bulaşıcı viral bir hastalıktır. En belirgin belirti, yüzün kenarlarındaki tükürük bezlerinin birinin veya her ikisinin şişmesi şeklinde olur. Bu bezlere parotis bezleri denir. Bazen kabakulak virüsü aynı zamanda testis, yumurtalık, pankreas veya meninkslerin iltihabına neden olabilir.

Birisi kabakulak geçirdiği zaman, genellikle gelecekteki enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanır.

Kabakulak yayılımını azaltmak amacıyla yapılan MMR (kızamık, kabakulak ve kızamıkçık) aşıları, vücuda giren virüse karşı bağışıklık kazandırmaya yardımcı olmak amacıyla genellikle erken yaşlarda verilir.

Kabakulak Hakkında Hızlı Bilgiler:

Kabakulak hakkında bazı temel hususlar aşağıda kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Kabakulak son derece bulaşıcıdır.
• Kabakulak virüsü hastalarının yaklaşık yüzde 20’si semptom göstermez.
• MMR enjeksiyonunun negatif sonuçları inanılmaz derecede nadirdir.
• Kabakulak için antiviral bir tedavi mevcut değildir; sadece semptomlar ilaçla kontrol edilebilir.

Kabakulak Belirtileri Nelerdir?

Kabakulak hastalığının semptomları normalde virüsün hastaya bulaşmasından 2-3 hafta sonra ortaya çıkar. Bununla birlikte, virüsü olan insanların yaklaşık yüzde 20’si hiç semptom göstermez.

Kabakulak hastalığının başlıca semptomu, ağrılı ve şişmiş parotis (tükürük bezleri) olup, bu da kişinin yanaklarının şişmesine neden olur. Kabakulak hastalığının diğer belirtileri şunları içerebilir:

• Yüzün iki tarafında ağrı ve şişme
• Yutkunma sırasında yaşanan ağrı
• Yutma sorunu
• Yorgun ve güçsüz hissetmek
• Ateşlenme
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Ağız kuruluğu
• Eklem ağrısı
• İştah azalması

Nadiren erişkinlere kabakulak bulaşabilir. Bu vakalarda belirtiler genellikle aynıdır. Ancak bazen biraz daha kötüdür.

Kabakulak Sebepleri Nelerdir?

“Kabakulak neden olur?” Kabakulak hastalığı; kabakulak virüsünün neden olduğu bir enfeksiyondur. “Kabakulak nasıl bulaşır?” Hastalıktan etkilenmiş bir kişiden solunum salgıları (örneğin tükürük) yoluyla bulaşabilir. Kabakulak bulaşırsa, virüs solunum yolundan tükürük bezlerine giderek çoğalır ve bezlerin şişmesine neden olur.

Kabakulak hastalığının nasıl bulaştığına ilişkin örnekler şunları içerir:

• Hapşırma veya öksürme
• Virüs bulaşmış kişi ile aynı çatal kaşığı kullanmak
• Enfekte olmuş biriyle yiyecek ve içecek paylaşmak
• Öpmek
• Birisi burnuna veya ağzına dokunarak başkasının dokunabileceği bir yüzeye bulaştırırsa

Kabakulak virüsüne yakalanan kişiler yaklaşık 15 gün boyunca bulaşıcıdır (semptomlar göstermeye başlamadan 6 gün önce ve başlandıktan sonra 9 güne kadar). Kabakulak virüsü, özellikle çocuklarda sık görülen bir enfeksiyon nedeni olan paramiksovirüs ailesinin bir parçasıdır.

Kabakulak Teşhisi ve Tanı Kriterleri

Normal olarak, kabakulak belirtileri değerlendirilerek, özellikle yüz şişmesi incelenerek teşhis edilebilir. Bu alanı incelemek ve semptomları not etmeye ek olarak, aşağıdakilere başvurulabilir:

1. Bademciklerin durumunu görmek için ağzın içi kontrol edilir. Bir kişi kabakulak hastalığına yakalandığında, bademcikleri yana doğru itilebilir.
2. Hastanın ateşine bakılır.
3. Test için kan, idrar veya tükürük örneği alınır.
4. Test için omurgadan BOS (beyin omurilik sıvısı) örneği alınır. Bu genellikle ciddi vakalarda görülür.

Kabakulak Tedavisi

“Kabakulak nasıl geçer?” Kabakulak viral bir hastalıktır. Antibiyotikler bunu tedavi etmek için kullanılamaz ve şu anda kabakulak tedavisi için kullanılabilecek hiçbir anti-viral ilaç yoktur.

Mevcut tedavi, enfeksiyon seyrini tamamlayana ve vücut bir bağışıklık oluşturana kadar semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Çoğu vakada, insanlar 2 hafta içinde kabakulaktan kurtulurlar.

Kabakulak semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olmak amacıyla uygulanabilecek adımlar şunları içerir:

• Bol sıvı tüketimi, ideal olarak bol su içmek önerilir. Kabakulak hastalığına yakalanan birisi için ağrılı olan tükürük üretimini tetiklerken, bazılarında ağrıyı önler.
• Yumuşak veya sıvı gıdalar tüketmek ağrı verici olabilir.
• Ağrıyı hafifletmek için şişkin alana soğuk bir şeyler koymak faydalı olabilir.
• Yeterince dinlenmek ve uyumak önerilir.
• Ilık tuzlu su ile gargara yapmak.

Kabakulak Nasıl Önlenir?

Kabakulak aşıları, kabakulak hastalığına yakalanmayı önlemek için en iyi yöntemdir. Kendi başına ya da MMR aşısının bir parçası olarak yapılabilir. MMR aşısı ayrıca vücudu kızamıkçık ve kızamık hastalığına karşı savunur.

Ayrıca Bakınız: Kızamık Belirtileri Nelerdir?

Kabakulak aşısı rutin olarak 82 ülkedeki çocuklara verilir. Bu ülkelerin çoğunda, kabakulaklara bağlı ensefalit ve sağırlık neredeyse kaybolmuştur.

Yetişkinlere MMR her yaşta verilebilir. Bir doktor, yurtdışına dünyanın belli bölgelerinde seyahat etmeden önce birisine aşı yaptırmasını tavsiye edebilir. Bu ülkeler şunları içerir:

• Hindistan
• Afrika’nın bazı kısımları
• Güneydoğu Asya
• Japonya
• Pakistan

Kansere yakalanan veya bağışıklık sistemini düşüren bir hastalığı olanların MMR aşısı düşünülmeden önce bir doktora danışılması gerekir.

Kabakulak Bulaşması Nasıl Önlenir?

Enfeksiyon yayılımını önlemeye yardımcı olacak birtakım önlemler vardır. Bunlar şunlardır:

• Elleri sıkça su ve sabunla yıkamak
• Belirtilerin başlangıcından 5 gün sonrasına kadar işe veya okula gitmemek
• Hapşırırken veya öksürürken burun ve ağzı peçete ile kapamak

Kabakulak Komplikasyonları

Yetişkinlerde komplikasyonlar çocuklardan daha sıktır, en yaygın olanları şunları içerir:

1. Orşit: Testisler şişer ve ağrılı olur, bu kabakulak hastalığında 5 yetişkin erkekte 1’inde olur. Şişkinlik normal olarak 1 hafta içinde azalır. Hassasiyet bundan daha uzun sürebilir. Bu durum nadiren infertiliteye (kısırlık) neden olur.
2. Ophoritis: Yumurtalıklar şişer ve ağrılıdır, bu orşitten daha az sıktır ve yetişkin 20 kadından 1’inde görülür. Bağışıklık sistemi virüse karşı savaşırken şişme azalır. Bu nadiren infertiliteye (kısırlık) neden olur.
3. Viral menenjit: Bu yaygın komplikasyonların en nadir olanlarından biridir. Virüs kan dolaşımı boyunca yayılır ve vücudun merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) bulaştığında meydana gelir.
4. Pankreas iltihaplanması: Üst karında ağrı yaşanacaktır. Bu 20 olgunun 1’inde görülür ve genellikle hafiftir.

Kabakulak hastalığının diğer daha nadir komplikasyonları şunları içerir:

• Ensefalit: Beyin şişmesi nörolojik sorunlara neden olur. Bazı durumlarda, bu ölümcül olabilir. Bu çok nadir bir risk faktörüdür ve 6.000 vakada sadece 1’ini etkiler.
• İşitme kaybı: Bu, 15.000’de yalnızca 1 kişiyi etkileyen tüm komplikasyonların en nadiridir.

Bu komplikasyonların bir kısmı oldukça nadir olarak ortaya çıksa da, eğer yukarıdaki komplikasyonlardan herhangi birinin geliştiğinden şüphelenilirse, tıbbi yardım alınması önemlidir.