Kolelitiazis (Safra Kesesi Taşları) Nasıl Olur? Nedenleri Nelerdir? Kimlerde Olur?

Safra Kesesi Taşları Neden Olur?

Safra kesesi taşlarının nasıl oluştuğuna dair bilim dünyasında pek çok araştırma yapmışlardır. Safra kesesinde çok yüksek oranda kolesterol ya da bilirubin olduğu, safra kesesinin tamamen boşalamadığı veya yetersiz boşalma olduğu durumlarda oluştuğuna dair kanıtlar elde edilmiştir. Bu dengesizliklerin sebebi ise kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, pigment taşlarının karaciğer sirozu, safra yolu enfeksiyonları veya orak hücreli anemi gibi kalıtsal kan bozukluğu hastalıkları olan bireylerde daha sık rastlandığı bilinmektedir.  Bir kez safra kesesi taşı oluştuğunda, diğer taşların da gelişimi için zemin hazırlanır ve yeni taşların gelişimi indüklenmiş olur.

Ayrıca Bakınız: Kolelitiazis Nedir?

Safra Kesesi Taşları Sebepleri

Safra kesesi taşlarının gelişiminde etkili olan bazı faktörler bilinmektedir.  Bu faktörler ise şunlardır;

Cinsiyet: Safra kesesi taşı, kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha sık görülür. Gebelikte artan östrojen hormonu, hormon replasman tedavisi ve doğum kontrol hapları; safradaki kolesterol oranını görünür oranda artırır ve safra kesesi hareketlerini azaltır. Bunlar da safra taşı oluşumu sebepleri arasındadır.

Aile öyküsü: Aile bireylerinin birinde safra kesesi taşı saptandığı vakit, diğer aile bireylerinde de saptanma olasılığı fazlasıyla yüksektir. Bu da genetik bir bağlantıya dikkat çekmektedir.

Kilo: Klinik çalışmalar doğrultusunda ortaya konduğu gibi, zayıf insanlarda bile safra kesesinde taş gelişme olasılığı vardır. Bu hastalarda safra taşlarının gelişiminden safra tuzlarının azalmasına bağlı göreceli olarak kolesterol miktarının artması sorumlu tutulmuştur. Obezite, özellikle kadınlarda safra taşları gelişimi için majör risk faktörüdür. Bilindiği üzere, artmış kolesterol safra kesesinin boşaltmasını azaltır ve taş oluşumuna zemin hazırlar.

Beslenme: Yüksek yağlı diyet ve düşük lifli diyet, safra kesesinde kolesterol miktarını artırır ve safra kesesinin boşalmasını azaltır. Bu sebeple, safra taşı gelişimi riskini artırır.

Ani kilo kaybı: Vücut sıkı diyetlerde ve ağır egzersizler sonrasında yağlarını metabolize ederek hızlı kilo kaybederse, karaciğer safra taşlarına sebep olan ekstra kolesterol sentezler. Kolesterolün etkisiyle, safra kesesi de düzgünce boşalamaz.

Yaş: Yaş arttıkça, safra içine kolesterol miktarı artar. Bu nedenle, 60 yaşın üstündeki insanlarda safra kesesi taşlarının gelişimi, genç insanlara kıyasla daha fazladır.

Irk: Kızılderililer, safraya yüksek seviyelerde kolesterol salgılayan genetik bir bozukluğa sahiptir. Kızılderili erkeklerin büyük çoğunluğunda 60’lı yaşlarda safra kesesinde taşlar mevcuttur. Arizona’nın Pima Kızılderili kadınlarının %70’inde 30’lu yaşlarda safra taşları görülür. Bu bulgular ışığında etnik kökenin safra kesesinde taş oluşumunda risk faktörü olduğu aşikârdır.

Kolesterol düşürücü ilaçlar: Kanda kolesterol seviyesini düşüren ilaçlar, gerçekte safra içine salgılanan kolesterolün miktarını artırırlar. Dolayısıyla, safra taşı riski artar.

Diyabet: Diyabetli insanlarda genellikle yüksek seviyeli yağ asitleri vardır ve bunlara trigliserid denir. Bu yağ asitleri safra taşları riskini arttırabilir.

Ayrıca Bakınız: Safra Kesesi Taşları Belirtileri

Kimler Safra Kesesi Taşı Riski Taşır?

Kadınlar (özellikle de hamile olanlar), hormon replasman tedavisi veya doğum kontrol hapı kullananlar, 60 yaş üstü popülâsyon, Kızılderililer, Meksikalı-Amerikalı ırktan insanlar, aşırı kilolular veya obez kadın veya erkekler, hızlı kilo alıp verenler, ailesinde safra taşı öyküsü olanlar, diyabetikler, kolesterol düşürücü ilaç tedavisi alanlar safra kesesi taşı riski taşımaktadırlar.