Koroner Arter Hastalığı Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Koroner kalp hastalığı, aynı zamanda “koroner arter hastalığı” olarak da bilinir. Koroner arterlerin daralması, kalbe oksijen ve kan tedarik eden kan damarlarda görülür. Hastalık ve ölümün önemli bir nedenidir.

Koroner arter rahatsızlığı (KAH), normalde plak veya kolesterol arter duvarlarında biriktiğinde ortaya çıkar. Arterler daralır, kalbe kan akışını azaltır. Bazen bir pıhtı kalp kasına kan akışını engelleyebilir.

Koroner kalp hastalığı sıklıkla anjina pektoris veya göğüs ağrısı, nefes darlığı, miyokard enfarktüsü veya kalp krizi ve diğer semptomlara neden olur.

Ayrıca Bakınız: Kalp Krizi Belirtileri Nelerdir?

Koroner arterler, kalbin kendi kan damarları ağıdır. Kalbin yüzeyi üzerinde bulunurlar ve kalp kasına oksijen verirler. Koroner arterler daralırsa, kalbe oksijen açısından zengin kanın temini, özellikle fiziksel aktivite sırasında çok düşük olabilir. Başlangıçta kan akışındaki bu azalma semptomlar göstermez. Ancak koroner arterlerde yağ birikintileri veya plak oluştuğunda, belirtiler ve bulgular ortaya çıkabilir.

Koroner Arter Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Anjin; göğüste bir ağrı, rahatsızlık veya gerginliktir. İnsanlar bunu sıkışma, basınç, baskı, yanma veya göğüs boyunca ağrı olarak nitelendirir. Genellikle göğüs kemiğinin arkasında başlar. Ağrı genellikle boyun, çene, kollar, omuzlar, boğaz, sırt ve hatta dişlere yayılır. Diğer semptomlara hazımsızlık, mide ekşimesi, halsizlik, terleme, mide bulantısı, kramp ve nefes darlığı sayılabilir.

1. Stabil veya kronik anjin varsa, rahatsızlık kısa bir süre sürebilir ve gaz veya hazımsızlık gibi hissedilebilir. Egzersiz sırasında kalp normalden daha zor çalıştığı zaman olur. Aylar ya da yıllar geçtikten sonra gerçekleşebilir. Dinlenme veya ilaç tedavisi semptomları rahatlatabilir.
2. Anstabil anjina, genellikle koroner arterdeki kan pıhtılarından kaynaklanır. Dinlenme halinde oluşur; şaşırtıcıdır, daha uzun sürer ve zamanla kötüye gidebilir.
3. Varyant anjina, dinlenme sırasına oluşur ve genellikle şiddetlidir. Arterde spazm olduğu zaman sıkışır ve daralır, kalbe kan tedarikini keser. Tetikleyicilere soğuk, stres, ilaçlar, sigara içme dahildir.

Koroner kalp hastalığı, nefes darlığına neden olabilir. Eğer kalp ve diğer organlar çok az oksijen alıyorsa, hasta nefes nefese kalmaya başlayabilir. Herhangi bir zorlama çok yorucu olabilir.

Ayrıca Bakınız: Nefes Darlığı Nedenleri

Kalp krizi veya miyokard enfarktüsü, kalp kası yeterli kan ve dolayısıyla oksijen almadığında gerçekleşir. Kas ölür ve kalp krizi oluşur. Buna “koroner tromboz” denir.

Kalp krizi, koroner arterlerden birinde plaktan bir kan pıhtısı oluştuğunda sıklıkla görülür. Pıhtı, yeterince büyükse, kalbe kan tedarikini durdurabilir.

Kalp krizi semptomları şunları içerir:

• Göğüs rahatsızlığı ve hafif ağrı veya ezici bir göğüs ağrısı
• Öksürme
• Baş dönmesi
• Nefes darlığı
• Yüz renginin grileşmesi
• Genel hoşnutsuzluk hissi ve hayatın sonuna geldiği duygusu
• Mide bulantısı ve kusma
• Huzursuzluk
• Ter ve kabaran cilt

İlk semptom genellikle boyun, çene, kulaklar, kollar ve bileklere ve muhtemelen omuza, sırt ve karına yayılmış göğüs ağrısıdır.

Konum değiştirme, dinlenme veya yatma rahatlama getirmez. Ağrı genellikle sabittir, ancak gelip gidebilir. Birkaç dakika ila bir kaç saat sürebilir.

Diyabet hastası olanlar ve 75 yaş üzeri kişiler “ağrısız, sessiz kalp krizi” yaşayabilir.

Kalp krizi acil bir tıbbi durumdur. Kalp kası ölümüne veya kalıcı hasar görmesine neden olabilir. Kalp krizi belirtileri gösteren kişinin derhal acil yardım alması önemlidir.

Koroner Arter Hastalığı Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktörler koroner kalp hastalığı riskini artırmaktadır:

• İnsanlar yaşlandıkça risk artar.
• Kadınlar için risk özellikle de menopoz sonrası artar. Bununla birlikte, erkekler koroner kalp hastalığına daha yatkındır.
• 60 yaşından önce koroner kalp hastalığı yaşayan bir ebeveyn olması, kişide riski artırır.
• Kontrolsüz hipertansiyon veya yüksek tansiyon, arterlerin kalınlaşmasına ve daralmasına neden olur ve kan akışını azaltır.
• Yüksek kan kolesterolü, plak oluşma riskini artırır ve bu, aterosklerozu daha olası hale getirir.
• Egzersiz eksikliği, işlenmiş et, trans yağlar ve fast food tüketimi de dahil olmak üzere sağlıksız beslenme ve diğer faktörler riski artırır.
• Uzun süreli duygusal ve zihinsel stres arterlerin hasarıyla bağlantılıdır.
• Tip 2 diyabet ve obezite gibi metabolik sendrom bileşenleri, koroner kalp hastalığı riskini artırır.
• Sigara kullanımı, riski artırır. Tütün, iltihaplanmayı artırabilir ve koroner arterlerde daha fazla kolesterolün çökelmesine neden olabilir. Günde 20 sigara içen bir kadın, hiç sigara içmemiş bir kadına göre altı kat daha fazla risk taşır. Düzenli olarak sigara içen erkekler asla sigara içmeyen erkeklerle karşılaştırıldığında risk üç kat daha yüksektir.

Bazı risk faktörleri yaşam tarzıyla ilgili değildir. Bunlar arasında şunlar olabilir:

1. Yüksek seviyelerde homosistein, vücut tarafından üretilen bir amino asittir. Çalışmalar onu yüksek KKH insidansıyla ilişkilendirdi.
2. Yüksek seviyelerde fibrinojen, kan pıhtılaşma sürecine karışan bir proteindir. Aşırı düzeyler pıhtı oluşumuyla sonuçlanan trombositlerin toplanmasını teşvik edebilir.

Yüksek lipoprotein seviyeleri, kardiyovasküler hastalık ve koroner kalp hastalığı riskiyle ilişkilendirilmiştir.

Koroner Arter Hastalığı Sebepleri Nelerdir?

“Koroner arter hastalığı neden olur?” Koroner kalp hastalığının bir koroner arterin iç tabakasında hasar oluşması veya yaralanma ile başladığına inanılıyor. Bu hasar, yaralanma yerinde yağ plak birikintilerinin oluşmasına neden olur. Bu depolar ya da ateromlar, kolesterol ve diğer hücresel atık ürünlerinden oluşur ve birikimine ateroskleroz denir. Parçalar koparsa, trombositler bölgeyi dolaşır ve kan damarını tamir etmeye çalışır. Bu küme, arteri bloke edebilir, kan akışını azaltabilir veya bloke edebilir ve kalp krizine yol açabilir.

Koroner Arter Hastalığı Teşhisi ve Tanı Kriterleri

Koroner kalp hastalığı tanısı için hastanın tıbbi geçmişi ve semptomları öğrenilir ve fizik muayene yapılır.

Bir dizi tanı testi koroner kalp hastalığını teşhis etmeye yardımcı olabilir.

• Elektrokardiyogram (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini ve ritimlerini kaydeder. Bu aynı zamanda bir kalp krizinden kalbe verilen hasarları da ortaya çıkarabilir.
• Holter monitör, hastanın giysilerinin altında 2 gün giydiği taşınabilir bir cihazdır. Kalp atışları da dahil olmak üzere kalbin tüm elektriksel aktivitelerini kaydeder. Belirtiler hissedilirse basılan bir düğme vardır. O anda mevcut olan kalp ritmini kaydeder. Bazı anormallikler kan akışında bir problem olduğunu gösterebilir.
• Ekokardiyogram, bir ultrason taramasıdır. Bir video görüntüsü sağlamak için ses dalgalarını kullanır. Her bir kalp atışı ile hastanın sol ventrikülünün, ana pompalama odasının pompalanan kanın yüzdesini gösterebilir. Buna “ejeksiyon fraksiyonu” denir. Kalbin ne kadar iyi pompalandığını belirlemek için çok önemlidir.
• Stres testi, kalbi baskılayan bir koşu bandı veya ilacın kullanılmasını gerektirebilir. Kalp arterlerinde kalp yetmezliğinin altında yatan tıkanıklık olup olmadığını gösterebilir.

Ayrıca Bakınız: Kalp Yetmezliği Belirtileri

• Koroner kateterizasyon ile tıkanıklık tespit edilir.
• BT taramaları, doktorun arterleri görselleştirmesine, dar koroner arterlerde yağ depolanmalarındaki herhangi bir kalsiyumu saptamasına ve diğer kalp anormalliklerini karakterize etmesine yardımcı olabilir.
• Nükleer ventrikülografi, kalp odalarını göstermek için izleyici veya radyoaktif materyalleri kullanılır. Malzeme damara enjekte edilir. Kırmızı kan hücrelerine yapışır ve kalpten geçer. Özel kameralar veya tarayıcılar materyalin hareketini izler.
• Kan testleri, özellikle 40 yaşın üstünde olan kişilerde, kalp ya da kolesterol ile ilişkili durumların bir aile geçmişine sahip olduğu, aşırı kilolu olduğu ve düşük tiroit bezi gibi yüksek kan basıncına ya da başka bir hastalığa sahip olduğu durumlarda kan kolesterol düzeylerini ölçebilir.

Koroner Arter Hastalığı Tedavisi

“Koroner arter hastalığı nasıl tedavi edilir?” Koroner kalp hastalığı tedavi edilemez, ancak günümüz teknolojisi ile etkin bir şekilde yönetilebilir. Tedavi, yaşam tarzı değişiklikleri ve muhtemelen bazı tıbbi prosedürler ve ilaçlar içerir.

Yaşam tarzı önerileri, sigarayı bırakmak, sağlıklı bir diyet yapmak, düzenli olarak egzersiz yapmak ve stresi en aza indirgemektir. Fazla şeker son zamanlarda kalp hastalığından ölme riskiyle bağlantılı bulunmuştur.

Koroner Arter Hastalığı Ameliyatı

Cerrahi, eğer kan damarları çok daralmışsa veya semptomlar ilaçlara cevap vermiyorsa, tıkanmış arterleri açabilir veya değiştirebilir.

• Anjiyoplasti ve stent yerleşimi olarak da bilinen perkütan koroner revaskülarizasyon ile arterin daralmış kısmına bir kateter yerleştirilir. Süzülmüş balon kateterden etkilenen bölgeye geçirilir. Balon şişirildiğinde, yağ birikintilerini arter duvarlarına karşı sıkıştırır. Bazı durumlarda, stent bir ilaç bırakır.
• Koroner baypas ameliyatı ile cerrah vücudun bir başka bölümündeki bir kan damarı tıkanmış arteri bypass edebilen bir greft oluşturmak için kullanır. Greft, bacak veya iç göğüs duvarı arterinden gelebilir.
• Lazer ameliyatı, yeni kan damarlarının oluşumunu teşvik eden kalp kasında birkaç küçük delik açmayı içerir.

Nadiren, kalp çok hasar görürse ve tedavi işe yaramıyorsa, kalp nakli yapılabilir.

Koroner Arter Hastalığını Nasıl Önlenir?

Kan kolesterol düzeylerini kontrol altına almak, koroner kalp hastalığı riskini azaltır. Fiziksel olarak aktif olmak, alkol alımını sınırlamak, tütün kullanmaktan kaçınmak ve indirgenmiş şeker ve tuz ile sağlıklı bir diyet yapmak yardımcı olabilir.

Koroner kalp hastalığı olanlar veya diyabetliler, doktor tavsiyelerine uymalıdırlar.