Lateks Alerjisi: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

Lateks alerjisi, doğal lateksteki maddelere karşı alerjik reaksiyonların aralığını açıklayan bir terimdir. Bir alerji, bağışıklık sisteminin hipersensitivite bozukluğudur. Bir kişinin bağışıklık sistemi çevredeki toksik olmayan maddelere, bu durumda lateks’e tepki gösterdiğinde alerjik reaksiyonlar ortaya çıkar.

Lateks doğal veya sentetik olabilir. Anjiyospermlerin yaklaşık %10’unda (çiçekli bitkiler) bulunan süt sıvısında bulunur. Lateks, havaya maruz kaldıklarında sertleşen reçineler, tanenler, yağlar, şekerler, nişastalar, alkaloidler, proteinler ve sakızlardan oluşan karmaşık bir emülsiyondur (normal olarak bozulmayan en az iki sıvı karışımıdır). Bitkiler, yaralanma sonrasında genellikle lateksi sızdırır. Doğal lateks genellikle beyaz, ancak kırmızı, turuncu ve sarı olabilir. Bitkiler böceklere karşı savunma olarak lateksi kullanırlar.

Lateks Nelerde Bulunur?

Kauçuk (lastik) eldivenler, alerjik reaksiyonların ana kaynağıdır. Lateks ayrıca prezervatifler ve bazı tıbbi cihazlar gibi geniş bir ürün yelpazesinde kullanılmaktadır. Lateks birçok farklı kullanıma sahip 40.000’den fazla üründe kullanılır.

İçerisinde lateks olabilecek, kullandığımız ürün örnekleri şunları içerir:

• Yara bandı
• Balonlar
• Prezervatifler
• Kateterler
• Bazı diş malzemeleri
• Diyaframlar
• Silgiler
• Lastik eldivenler
• IV tüpler
• Pantolon ve iç çamaşırı elastik bel bantları
• Emzik
• Lastik bantlar
• Halılar ve kilimler
• Ayakkabı
• Bazı giyim eşyaları
• Bazı tıbbi cihazlar
• Cerrahi eldivenler
• Oyuncaklar
• Vantilatör hortumları
• Saat kayışları

Tüm markalarda lateks bulunmuyor. Alerjisi olan kişiler etiketleri kontrol etmeli veya üreticiyle görüşmelidir.

Lateks beklenmedik yerlerde olabilir!

Restoran yemeklerinin genellikle lateks eldiven giyen aşçılar tarafından hazırlandığını düşünün. Okullarda, kafeteryada bir tehdit olabilir, ancak okul malzemeleri için latekse maruz kalma olasılığı da vardır.

Lateks Alerjisi Sebepleri Nelerdir?

“Lateks alerjisi neden olur?” Lateks alerjilerinin kesin nedeni bilinmemektedir. Lateks ve kauçuk ürünlerine tekrar tekrar sık sık maruz kalınması bazı insanlarda semptomlara neden olabilir.

1980’lerin sonundan bu yana lateks alerjisinde dramatik bir artış olmuştur. Mantıklı bir açıklama, AIDS virüsü gibi bulaşıcı hastalıkların yayılmasını önlemek için kullanılan evrensel önlemlerin alınmasıdır. Sonuç olarak, lateks eldivenlerin kullanımı günümüzde yaygınlaşmaktadır. Lateks ve kauçuk ürünlerine sık sık maruz kalınmaktadır. Sağlık çalışanları lateks alerjisi açısından özellikle risk altındadır.

Alerjik insanların bağışıklık sistemleri, lateksi bir patojen (sağlığa zarar veren bir madde veya organizma) olarak tanımlar. Uzmanlar duyarlı kişilerin kauçuk ağacın sapındaki bir proteine tepki gösterdiğini söylüyor. Bağışıklık sistemi, vücuttaki hücrelerin IgE (immünoglobulin E) üretmesini tetikler. Bunlar lateks bileşeniyle savaşan antikorlardır. Vücut bir dahaki sefere lateksle temasa girdiğinde, IgE antikorları bunu hisseder ve bağışıklık sistemini, histamin dahil olmak üzere kan dolaşımına salınacak kimyasal sinyalleri verir.

Duyarlı bir kişinin latekse maruz kalması ne kadar çok olursa, bağışıklık sistemi o kadar yüksek olur. Buna sensitizasyon denir.

Lateks Nedir?

Lateks, insan kullanımı için bildiğimiz gibi, Afrika ve Güneydoğu Asya’da bulunan kauçuk ağacından elde edilen sıvıdan gelen doğal bir üründür.

Üretim sırasında bu sıvı sık sık değiştirilir. Üretim sürecinde farklı prosedürler bulunmaktadır. Genellikle, acele üretim durumunda, lateks ürünü iyice yıkanmaz. Sonuç olarak, daha “serbest” lateks yüzeyde bulunur. Bu “serbest” lateks, lateks alerjilerinin önemli bir bölümünden sorumludur. Cerrahi eldivenlerde kullanılan toz büyük bir problemdir.

Farklı lateks alerjileri türleri:

Aşağıdaki en yaygın lateks alerjisi çeşitlerine bakacağız.

Lateks hipersensitivitesi (Tip I)

Bu, ciddi ve nadir görülen, hayatı tehdit eden ciddi bir acil reaksiyona neden olan alerji biçimidir. Bazı hastalar arı sokmalarına karşı ciddi reaksiyonlara benzer şekilde reaksiyon gösterebilir.

Lateks aşırı duyarlılığının belirtileri arasında şunlar bulunur:

• Rinit
• Konjonktivit
• Tahriş
• Şiddetli kaşıntı
• Kramplar
• Gastrointestinal problemler

Daha ileri belirtileri şunları içerir:

• Hızlı kalp atışı
• Titreme
• Göğüs ağrısı
• Solunum zorluğu
• Düşük kan basıncı

Latek için ciddi alerjik insanlar giysiler, ayakkabılar ve doğal lastik lateks içeren diğer şeylere (elastik bantlar, lastik eldivenler, prezervatifler, emzikler, bebek şişesi ucu, balonlar, arabalar vb) karşı reaksiyon gösterebilirler. Bu tür alerjilere sahip insanlar çok hassastır.

Alerjik kontakt dermatit

Bu tip insanlarda latex ile temastan sonra döküntü ve gecikmeli deri reaksiyonu olur.

Tüm ciltte görülebilecek işaretler ve belirtiler şunları içerir:

• Yanma
• Kabarma
• Sızma

Alerji, kauçuğun işlenmesinde kullanılan kimyasallar ve katkı maddelerinden kaynaklanır. Bugün, kişinin alerjik olduğu kimyasal maddeleri belirleyen testler vardır. En kısa sürede öğrendikleri zaman, o kimyasal ile işlenen ürünleri önleyebilirler.

Tahriş edici kontak dermatit

Bu, reaksiyonun en yaygın türüdür ve ayrıca en hafif reaksiyondur. Ciltte kuru, kaşıntılı, tahriş olmuş bölgelere neden olur. Cildin yanma ve lekelenme lezyonları çoğunlukla hastanın elinde bulunur. Eldiven kullandıktan sonra deride tahriş olur, sık el yıkama, iyi kurutmama ve eldivenlerin içerdiği talk pudrası maddesi neden olabilir.

Kimlerde lateks alerjisi görülür?

Bazı insanlar genetik açıdan latekse alerjiktir. Bununla birlikte, alerjinin gelişmesi için tekrar tekrar lateksle temas edilmesi gereklidir. Artan risk altındaki kişiler şunları içerir:

• Sağlık çalışanları (doktorlar, hemşireler, yardımcılar, diş hekimleri, diş hijyenistleri, ameliyathane çalışanları, laboratuvar teknisyenleri, hastane temizlik personeli vb).
• Özellikle çocukluk çağında çok sayıda ameliyat geçiren kişiler.
• Kemik iliği hücrelerinde bozukluk olan insanlar.
• Kauçuk uçlu düzenli veya sürekli üriner kateter alan hastalar.
• Spinal cerrahi hastaları.
• Egzema olanlar.
• Astımdan etkilenen bireyler.
• Alerjisi olan insanlar. Özellikle mango, kivi, avokado, ananas, muz, kestane, çilek gibi bitki gıdaları alerjisi olanlar.
• Lateks ürünlerini dağıtan çalışanlar.
• Kauçuk sanayi işçileri.
• Otomobil lastik fabrikalarında çalışan insanlar.
• Prezervatif kullanıcıları.

Lateks Alerjisi Teşhisi

Doktor, hastanın lateks ve diğer benzer maddelere duyarlı olup olmadığını belirleyebilen standart bir alerji testi isteyebilir. Bu testi yaparken büyük özen gösterilmelidir. Çünkü bazı durumlarda hastalar güçlü bir reaksiyon gösterebilir.

Doktor kan testi de yapılmasını isteyebilir.

Lateks Alerjisi Tedavisi

Lateks alerjisi olan birisini duyarsızlaştırmak için mevcut herhangi bir tedavi mevcut değildir. Bir başka deyişle, latex alerjisi varsa ve alerjik reaksiyona girerse alerjik reaksiyonları engelleyecek bir yol yoktur.

Alerjik reaksiyonlar antihistaminikler, adrenalin ve steroidlerle tedavi edilir.

Bu tür alerjileri tedavi etmek için en etkili yol, lateksi içeren ürünlerden kaçınmaktır. Hastalar, lateks ihtiva edebilecek ürünleri bilmeli ve uzak durmayı öğrenmelidir. Lateks yerine polimerler (nitril, SBR, Butyl, Vitron) ve elastan veya neopren gibi sentetik elastik maddeler de kullanılabilir.

Pudra içermeyen lateks eldivenleri: The Medical College of Wisconsin’de yapılan bir bilimsel araştırmada, lateks için alerjik duyarlılığın önlenmesinin en iyi yolu, toz pudralı lateks eldiven kullanımını durdurmaktır. Böylece hava ve hava kanallarındaki alerjeni iki hastanede azalttılar ve her iki enstitüdeki hastane çalışanlarında latekse duyarlılaştırmayı etkili bir şekilde engelleyebildiler.

Ne yazık ki, lateks içeren ürün üreticileri, imalat sürecinde hangi kimyasalların kullanıldığı etiketlerinde yasal olarak söz etmeleri gerekmiyor. Diğer emülsiyonları içeren doğal kauçuktan yapılan ürünler, hassaslaştırmaya neden olabilecek çok düşük bir potansiyel gibi görünüyor.

Bazı durumlarda, hastaların hassasiyeti çok yüksektir. Çünkü Lateks içeren ürünlerin lateks dışı olanlarla değiştirilmesinin yine de bir reaksiyona neden olabileceği düşünülmektedir. Bunun nedeni, lateks içermeyen ürünlerin Latex içeren ürünlerle aynı yerde üretilmesidir ve halen lateks izleri vardır.

Bazı ürünler “güvenli lateks” olarak etiketlenmiştir. Bu, doğal lateksin daha düşük oranlarını gösterir. Ancak yine de lateks alerjisine neden olabilirler. Hastalar böyle etiketlemeye dikkat etmelidirler.