Rahim Ağzı Kanseri: Belirtileri, Nedenleri, Teşhisi ve Tedavisi

Rahim ağzı kanserinin en yaygın erken belirtisi, anormal vajinal kanamadır.  Bu kanser türü, “serviks kanseri” olarak da adlandırılır. Daha sıklıkla 30 ila 40’lı yaşlardaki kadınlarda görülür. Serviks kanseri erken bir evrede teşhis edilirse, iyileşme şansı yüksektir. Düzenli servikal tarama testleri, kanser oluşmadan önce tedavi edilebilen pre-kanseri saptayabilir.

Serviks Nedir?

“Rahim ağzı” olarak da adlandırılır. Serviks, vajinanın biraz içine uzanan rahmin alt kısmıdır.

Servikal kanal (veya endoservikal kanal) adı verilen dar bir geçit, vajinadan rahmin içine gider. Bu normalde sıkıca kapalı tutulur.

Bununla birlikte, regl dönemlerinde kanın uterustan dışarı akmasını sağlar. Doğum sırasında da oldukça genişler. Serviksin yüzeyi cilt benzeri hücrelerle kaplıdır. Serviks kanalının astarında mukus yapan bazı küçük bezler de vardır.

Serviks Kanseri Nedir?

Serviks kanseri için iki ana tip vardır:

1. Skuamöz hücreli serviks kanseri: En yaygın rahim ağzı kanseridir. Bu, rahim ağzını örten, kanserli olan cilt benzeri bir hücreden (yassı hücrelerden) oluşur.
2. Adenokarsinom serviks kanseri: Daha az yaygındır. Bu, rahim ağzı içinde, kansere dönüşen glandüler bir hücreden (mukusu yapan bir hücre) gelişir.

Serviks kanserinin her iki türe de teşhis konulduktan sonra genellikle benzer şekilde tedavi edilir.

Çoğu vakalar, 30-40 yaşlarındaki kadınlarda görülür. Bazı olgular yaşlı ve genç kadınlarda görülür. 25 yaş altı kadınlarda nadirdir. Her yıl teşhis edilen vakaların sayısı son yıllarda düşmüştür. Bunun nedeni serviks kanserinin düzenli servikal tarama testleri ile önlenebilmesidir.

Serviks Kanseri Tarama Testi:

Rutin serviks kanseri taramaları ile rahim ağzından bazı hücre örnekleri alınır. Bu hücreler mikroskop altında incelenmek üzere laboratuara gönderilir. Çoğu testte görülen hücreler normaldir. Bazı vakalarda anormal (diskaryotik) hücreler görülür. Test ayrıca serviks kanseri gelişiminde rol alan siğil virüsü türü olan “insan papilloma virüsünü (HPV)” de arayabilir.

Servikal diskaryoz, serviks kanseri değildir. Servikal diskaryoz, serviksin bazı hücrelerinin anormal olduğu, ancak kanserli olmadığı anlamına gelir. Anormal hücrelere bazen kanser öncesi hücreler veya “displastik hücreler” de denir. Hücrelerin anormallik derecesine bağlı olarak, servikal diskaryoz şu şekilde sınıflandırılır:

• Hafif diskaryoz: Bu sadece hafif hücre değişiklikleri için kullanılan terimdir. Buna bazen CIN 1 denir. CIN, servikal intraepitelyal neoplaziyi ifade eder.
• Orta dereceli diskaryoz (veya CIN 2)
• Yüksek dereceli diskaryoz (veya CIN 3): Bu, çok anormal olan ancak hala kanserli olmayan hücreler için kullanılan terimdir.

Birçok durumda anormal (diskaryotik) hücreler kanserleşmeye doğru ilerlemezler. Bazı durumlarda normale dönerler. Bununla birlikte, bazı durumlarda, genellikle yıllar sonra, anormal hücreler kansere dönüşür.

Eğer sınır ötesi değişiklikler varsa, birkaç ay sonra başka bir test önerilebilir. Birçok durumda, hafif anormal hücreler birkaç ay içinde normale döner. Anormallik devam ederse tedavi önerilebilir. Orta dereceli veya ciddi anormallik değişiklikleri olan kadınlar için tedavi ile serviksin anormal hücreleri kansere dönüşmeden temizlenebilir.

Rahim Ağzı Kanseri Nedenleri Nelerdir?

Kanserli bir tümör bir hücreden başlar. Bir şeyin hücredeki bazı genlere zarar verdiği veya onu değiştirdiği düşünülmektedir. Bu da hücreyi çok anormal yapar ve kontrol dışı büyüme ve çoğalmasına sebebiyet verir.

Rahim ağzı kanseri vakalarında, kanser zaten anormal olan bir hücreden gelişir. Çoğu vakada, anormal hücrelerden biri kanserli hale gelmeden önce anormal hücreler yıllarca mevcuttur ve kontrolden çıkarak kanserli bir tümöre dönüşmeye başlar. Rahim ağzı hücrelerinin ilk kanser öncesi anormalliği, genellikle insan papilloma virüsü (HPV) ile önceki bir enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar.

İnsan Papilloma Virüsü (HPV) ve Serviks Kanseri

Pek çok HPV türü vardır. Rahim ağzı kanseri vakalarının çoğunda HPV 16 ve 18 olmak üzere iki tip rol vardır.

Serviks kanseri ile ilişkili HPV türleri, neredeyse her zaman, bir enfekte kişiyle ilişki sonucu geçer. HPV türlerinden birinin enfekte olması genellikle semptomlara neden olmaz.

Bazı kadınlarda serviks kanseri ile ilişkili olan HPV suşları, rahim ağzındaki hücreleri etkiler. Bu, daha sonradan (genellikle yıllar sonra) kanserli hücrelere dönüşebilecek anormal hale gelme olasılığını artırır.

Not: İki yıl içinde, HPV ile yapılan 10 enfeksiyonun 9’u vücuttan tamamen temizlenecektir. Bu da HPV suşlarıyla enfekte olan çoğu kadının kansere yakalanmadığı anlamına gelir.

Yapılan bilimsel çalışmalar HPV aşısının, serviks kanserini durdurmada çok etkili olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, HPV aşısı olsanız bile, servikal taramaya katılmanız gerekir. Bunun nedeni, aşının rahim ağzı kanserine karşı tam korumayı garanti etmediğidir.

Serviks kanserine neden olan diğer faktörler:

Serviks kanserine yakalanma riskini artıran diğer faktörler arasında aşağıdakiler bulunur:

• Sigara: Sigaradan gelen kimyasallar kan dolaşımında taşınır ve vücuttaki hücreleri etkileyebilir. Sigara içenlerde serviks kanserine yakalanma riski, içmeyenlere göre 2 kat daha fazladır. Özellikle eğer sigara içiyorsanız ve HPV enfeksiyonu buluyorsa, risk daha fazladır.
• Zayıf bağışıklık sistemi: Örneğin, AIDS’li ya da insanlar immünosupressan ilaç kullanan kişilerin riski artar. Bağışıklık sistemi tam olarak çalışmıyorsa, HPV enfeksiyonu ve anormal hücreleri ile daha az başa çıkabilir ve birey rahim ağzı kanserine yakalanma riski taşır.

Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Tümör küçük ise ilk başta belirtisi olmayabilir. Tümör büyüdükçe, çoğu kadında ortaya çıkan ilk bulgu anormal vajinal kanamadır.

• Regl dönemleri arasında kanama (ntermenstrüel kanama)
• İlişki sonrası kanama (post koital kanama)
• Menopozdan sonra kadınlarda herhangi bir vajinal kanama

Bazı vakalarda erken rahim ağzı kanseri belirtisi; rahatsız edici kokan bir vajinal akıntı veya cinsel ilişki sırasında rahatsızlık veya ağrıdır.

Yukarıdaki tüm belirtilere diğer sağlık sorunları da neden olabilir. Ancak bu belirtilerden herhangi biri mevcutsa, doktor randevusu alınız.

Zamanla, kanser vücudun diğer bölgelerine yayılırsa, başka belirtiler gelişebilir.

Rahim Ağzı Kanseri Tanısı ve Evrelemesi

Rahim ağzı kanseri teşhisi ve evrelemesi için başvurulan prosedürler aşağıdaki açıklamaları ile birlikte yer almaktadır.

Tanıyı doğrulamak için yapılan testler:

Serviks kanseri şüphesi uyandıran semptomlar varsa, genellikle vajinal muayene yapacaktır. Rahim ağzından herhangi bir hissedilir anormallik olup olmadığı kontrol edilir. Ayrıca,  smear testi ile benzer bir spekulum muayenesi yapılması muhtemeldir. Rahim ağzı kanserinden şüphe ediliyorsa, genellikle kolposkopi için sevk edilirsiniz.

Kolposkopi: Serviksin daha ayrıntılı bir incelemesidir. Bu test için, bir spekulum hafifçe vajinaya yerleştirilir ve böylece serviks görülebilir. Rahim ağzını daha detaylı incelemek için kolposkop kullanılır. Test yaklaşık 15 dakika sürer. Kolposkopi esnasında serviksten küçük bir doku parçası (biyopsi) alınabilir. Daha sonra biyopsi örneği, kanser hücrelerini aramak için mikroskop altında incelenir.

Rahim Ağzı Kanseri Evrelemesi

Serviks kanseri tanısı konursa, kanserin yayılıp yayılmadığını değerlendirmek amacıyla daha ileri tanı testleri yapılır. Örneğin, bir BT taraması, MRI taraması, göğüs röntgen filmi, ultrason taraması, kan testleri veya diğer testler gerekebilir. Bu değerlendirmeye “kanser evrelemesi” denir. Evrelemenin amacı, şunları bulmaktır:

• Tümörün ne kadar büyüdüğü, rektum gibi yakın yapılara yayılıp yayılmadığını öğrenmek
• Kanserin lokal lenf nodlarına yayılıp yayılmadığını öğrenmek
• Kanserin vücudun diğer alanlarına yayılıp yayılmadığını (metastaz) öğrenmek

Tam olarak hangi testlere ihtiyaç duyulacağı; ilk değerlendirme ve biyopsi sonuçlarına bağlıdır. Örneğin, biyopsi kanserin çok erken bir evrede olduğunu ve sadece serviksin yüzey hücrelerinde kaldığını gösterebilir. Bu yayılma ihtimali çok düşüktür ve başka birçok teste ihtiyacınız olmayabilir. Bununla birlikte, eğer kanser daha gelişmiş gibi görünüyorsa ve yayılma ihtimali varsa, bir dizi test gerekebilir.

Kanser evresini bulmak doktorlara en iyi tedavi seçeneklerine karar verilmesine yardımcı olur. Ayrıca prognoz hakkında bilgi sağlar.

Rahim Ağzı Kanseri Tedavisi

Rahim ağzı kanseri tedavi seçenekleri arasında ameliyat, radyoterapi, kemoterapi veya bu tedavilerin bir kombinasyonu bulunmaktadır. Her olgu için tavsiye edilen tedavi çeşitli faktörlere bağlıdır. Örneğin, kanserin evresi (primer kanser tümörü ne kadar büyük olduğu ve yayılıp yayılmadığı), genel sağlık ve doğurganlık gibi faktörler önemlidir.

a) Ameliyat

“Histerektomi” olarak adlandırılan prosedür ile rahim ağzı ve rahim çıkarılır. Bu cerrahi girişim serviks kanseri için yaygın bir tedavi seçeneğidir. Erken evre serviks kanserinde ve kanser yayılmamışsa, ameliyat tek başına tedavi seçeneği olabilir. Bazı durumlarda, çok erken evre kanserde, tüm uterusu çıkarmadan serviksin sadece kanserden etkilenen kısmının çıkarılması mümkündür. Bu da doğurganlık şansının hala devam edebileceği anlamına gelir.

Kanser vücudun diğer bölgelerine yayılırsa, genellikle diğer tedavilere ek olarak cerrahi tavsiye edilebilir. Örneğin; kanserin yakınlardaki diğer yapılara yayılmış olduğu bazı durumlarda, kapsamlı ameliyat bir seçenek olabilir. Bu sadece rahim ağzını ve uterusu değil, mesane ve/veya bağırsak gibi etkilenmiş olabilecek yakındaki yapıların da çıkarılması olabilir.

Kanser ilerlediyse ve bir tedavi mümkün değilse bile, son evrede bazı cerrahi teknikler hala semptomları hafifletecek bir etkiye sahip olabilir. Kanserin yayılmasından kaynaklanan bağırsak veya idrar yollarının tıkanmasını gidermek örnek verilebilir.

b) Radyoterapi

Tek başına radyoterapi, erken evre rahim ağzı kanseri için iyileştirici bir tedavi seçeneği olabilir ve cerrahiye alternatif olabilir. Daha ileri kanserler için, diğer tedavilere ek olarak radyoterapi önerilebilir. Serviks kanseri için harici (eksternal) ve dahili (internal) olmak üzere iki tip radyoterapi kullanılır. Birçok durumda her iki tür de kullanılır:

1. Eksternal radyoterapi: Birçok kanser türü için kullanılan yaygın radyoterapi türüdür.
2. İnternal radyoterapi (brakiterapi): Bu tedavi kanserli tümörün yanında (vajinada) kısa bir süre için küçük bir radyoaktif implantı yerleştirmeyi içerir.

Kanser ileri evreyse ve tedavi mümkün değilse bile, radyoterapinin semptomları hafifletecek bir etkisi olabilir. Örneğin, radyoterapi, vücudun diğer bölgelerinde gelişen ve ağrıya neden olan sekonder tümörleri küçültmek için kullanılabilir.

c) Kemoterapi

Bu kanser hücrelerini öldüren veya çoğalmasını durduran anti-kanser ilaçlarının kullanıldığı bir kanser tedavisidir. Bazı durumlarda radyoterapi veya cerrahiye ek olarak kemoterapi verilebilir.