Raşitizm Nedir? Nedenleri, Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Raşitizm hastalığı, kemiklerin yumuşaması ve kırıklara ve deformiteye (şekil bozukluğu) eğilimli olan bir çocukluk dönemi kemik bozukluğudur. Endüstrileşmiş ülkelerde nadir, ancak bazı gelişmekte olan ülkelerde oldukça yaygındır.

Raşitizm hastalığının başlıca nedeni D vitamini eksikliğidir. Ayrıca, yeterli miktarda kalsiyum tüketilmemesi, kusma, ishal ve karaciğer hastalıkları gibi rahatsızlıklar neden olabilir. Sindirim bozukluklarının belirli komplikasyonları da raşitizme neden olabilir.

Raşitizm esas olarak çocukları etkiler, ancak yetişkinleri de etkileyebilir (osteomalazi, kemik yumuşaması). Çoğu vakada, çocuklar genellikle erken çocukluk döneminde ciddi ve uzun süreli malnütrisyon (kötü beslenme) geçirir.

Tedavide sağlıklı beslenmeye odaklanılır. 2013 yılında JAMA’da yayınlanan bir bilimsel çalışmada, bebeklerin kemik mineralizasyonunu desteklemek için günlük D vitamini dozu verilmesi önerilmiştir.

Raşitizm hakkında hızlı bilgiler:

Aşağıda raşitizm ile ilgili bazı önemli noktalar kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi makalenin devamında yer almaktadır.

• Kalsiyum ve fosforun emilimini sağlamak için D vitaminine ihtiyacımız vardır.
• Bir çocuğa ekstra D vitamini ve bazı mineraller sağlamak genellikle raşitizmi giderir.

Raşitizm Belirtileri ve Bulguları Nelerdir?

Raşitizm belirtileri ve semptomları aşağıdakileri içerebilir:

• Kemik ağrısı
• Kemik hassasiyeti
• Kemiklerin kolay kırılması
• Kostokondral şişme (kaburgalar ve göğüs plakası arasındaki kemikte belirgin yumrular)
• Harrison oluğu (diyaframın kaburgalara tutunduğu göğüs üzerinde görünen yatay bir çizgi)
• Düşük kalsiyum kan seviyeleri (hipokalsemi)
• Daha büyük çocuklarda çarpık dizler (genu valgum) olabilir.
• Yumuşak kafatası
• Düşük fiziksel büyüme (boy ve ağırlık) etkilenebilir.
• Spinal, pelvik veya kraniyal deformiteler olabilir.
• Bebeklerin bacaklarında eğiklik (genu varum) olabilir.
• Kontrolsüz kas spazmları (tetani), tüm vücudu etkileyebilir.
• Bileklerin genişlemesi

Belirtilerin şiddeti değişir ve belirli aralıklarla olabilir.

Raşitizm Sebepleri Nelerdir?

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere raşitizm hastalığının birkaç nedeni vardır:

1) D vitamini eksikliği

Bağırsaklardan kalsiyum emmek için vücudumuzun D vitaminine ihtiyacı vardır. Ultraviyole ışığı (güneş ışığından) cildimiz hücrelerinin D vitaminini inaktif bir durumdan aktif duruma dönüştürmesine yardımcı olur.

Yeterli miktarda D vitamini almazsak, yediğimiz yiyeceklerden aldığımız kalsiyum düzgün bir şekilde emilmez ve hipokalsemiye (kandaki kalsiyum seviyesinin düşük olmasına) neden olur.

Hipokalsemi, kemiklerin ve dişlerin şekil bozukluklarına ve nöromüsküler (sinir ve kas) problemlerine neden olur.

Beslenmeye vitamin D eklemek nispeten basittir. Aşağıdaki gıdalar D vitamini açısından zengindir:

• Yumurta
• Balık yağı
• Margarin
• Bazı güçlendirilmiş sütler ve meyve suları
• Uskumru ve somon dahil bazı yağlı balıklar
• D vitamini içeren bazı soya süt ürünleri

D vitamini eksikliği, küçük beslenme değişiklikleri ile kolaylıkla iyileştirilebilir. Bu da raşitizmin en yaygın sebebini kolaylıkla önlenebilir hale getirir.

2) Genetik Kusur

Hipofosfatemik raşitizm, böbreklerin fosfatları düzgün işlenmesini önleyen nadir bir genetik bozukluktur. Kandaki düşük fosfat seviyeleri zayıf ve yumuşak kemik yapısına yol açar.

3) Bazı hastalıklar

Bazı böbrek, karaciğer ve bağırsak hastalıkları, vücudun mineralleri ve vitaminleri absorbe etme ve metabolize etme biçimini etkileyerek raşitizm hastalığına neden olabilir.

Raşitizm Teşhisi

Aşağıdaki tanı testleri raşitizm hastalığı teşhisinde kullanılabilir:

• Kan testleri: Kalsiyum ve fosfor düzeyleri ölçülür. Alkali fosfataz seviyeleri de yüksek olabilir.
• Arteriyel kan gazları: Kanın ne kadar asidik olduğunu kontrol eder.
• Röntgen: Kemiklerdeki kalsiyum kaybını veya kemiklerin yapısında veya şeklindeki değişiklikleri ortaya koyabilir.
• Kemik biyopsisi: Raşitizm hastalığını onaylayabilir (nadiren kullanılır).

Eğilmiş bacaklar veya yumuşak bir kafatası gibi raşitizm fiziksel belirtileri de kontrol edilir. Ancak, bunların tek başına ele alınması o kadar güvenilir değildir.

Raşitizm Tedavisi

Basitçe tedavide hastanın kalsiyum, fosfat ve D vitamini alımını arttırmaya odaklanılır. Bu, güneş ışığına çıkmak, balık yağları tüketme ve ergokalsiferol veya kolekalsiferol (D vitamininin formları) içerebilir.

Ultraviyole B ışığına maruz kalmak, kalsiyum ve fosfor tüketimi genellikle raşitizmi tersine çevirmek veya önlemek için yeterlidir.

Raşitizm kötü beslenmeden kaynaklanıyorsa, hastaya günlük kalsiyum ve D vitamini takviyeleri verilmeli, ayrıca yıllık D vitamini enjeksiyonu yapılmalı ve D vitamini açısından zengin gıdaları tüketmeye teşvik edilmelidir.

Genetik raşitizm tedavisinde, hastaya fosforlu ilaçlar ve aktif D vitamini hormonları verilir.

Böbrek hastalığı gibi raşitizm altında yatan bir sağlık sorunu nedeni varsa, bu hastalığın tedavi edilmesi ve kontrol altına alınması gerekir.

Raşitizm Nasıl Önlenir?

Her bir insanın D vitamini ihtiyacını tahmin etmek çok zordur. Çünkü vitaminin ne kadarının güneş ışığı altında cilde sentezlendiğini ölçmek güçtür.

Güneş ışığının yoğunluğunun daha düşük olduğu ülkelerde, raşitizmi önlemek için D vitamini takviyesi sağlamak önemlidir. Bu aşağıdakileri içerebilir:

• Zenginleştirilmiş süt, bebek maması ve diğer gıda ürünleri
• Günlük D vitamini takviyesi uygulaması

Güneş ışığının çok olduğu alanlarda, raşitizmi önlemenin en iyi yolu, güneş ışığından yararlanmaktır. Güneş ışığına maruz kalmak, D vitamininin iyi bir kaynağı olmasına rağmen, fazla aşırı ısınmamak önemlidir. Fazla güneş ışığına maruz kalmak, güneş yanığına ve sonunda cilt kanserine yol açabilir.

Raşitizm Risk Faktörleri ve Komplikasyonları

Raşitizm için risk faktörleri şunları içerir:

• Yoksulluk: Raşitizm, zayıf çocuklar arasında ortaya çıkma ihtimalinin daha yüksek olması nedeniyle, yeterli beslenmeye erişim sınırlı olan bölgelerde görülebilir.
• Güneş ışığı: Yeterince güneş ışığı almayan çocuklar, yeterli D vitamini almaları için daha iyi beslenmelidir.
• Malnutrisyon: Raşitizm, şiddetli kuraklık ve açlık olan bölgelerde kötü beslenme nedeniyle daha sık görülür.

Aşağıdaki raşitizm komplikasyonları ortaya çıkabilir:

Tedavi edilmediği takdirde, raşitizm olan bir çocuk kemik kırılmasına daha yatkındır. Raşitizm şiddetli ve uzun süre devam ederse, kalıcı kemik şekil bozuklukları olabilir.

Aşırı düşük kan kalsiyum düzeyleri kramplara, nöbetlere ve solunum sorunlarına yol açabilir.

Kalp kası güçsüzlüğü, ancak bu komplikasyon nadirdir.