Salmonella Hastalığı: Belirtileri, Nedenleri, Tanısı ve Tedavisi

“Salmonelle nedir?” Salmonella enfeksiyonu veya salmonelloz, bağırsak yolunun bakteriyel bir hastalığıdır. Salmonella; tifo ateşi, gıda zehirlenmesi, gastroenterit, enterik ateş ve diğer hastalıklara neden olan bir bakteri grubudur. İnsanlara çoğunlukla bulaşmış su veya gıdalar, özellikle et, kümes hayvanları ve yumurtalar yoluyla bulaşırlar.

Bu yazıda salmonellozun nedenleri, semptomları, tanı ve tedavisi incelenecektir.

Salmonella hakkında hızlı bilgiler:

Aşağıda salmonella ile ilgili bazı önemli noktalar kısaca listelenmiştir. Daha ayrıntılı ve destekleyici bilgi ana makalede yer almaktadır.

• Salmonelloz, Salmonella’nın neden olduğu bir enfeksiyondur.
• Salmonelloz semptomları normalde titreme, ishal ve ateştir.
• Sürüngenler salmonella hastalığını dışkı yoluyla yayabilir.
• Bazı Salmonella bakterileri tifoya neden olabilir, bu çok ciddi bir hastalıktır.
• Düzenli olarak ellerinizi yıkamak hastalığın yayılmasını önleyebilir.
• Bazı ilaçlar birçok durumda salmonellozu başarıyla tedavi edebilir.
• Anti-ishal ilaç tavsiye edilmez.

Salmonella Nedir?

Salmonella, insanlarda ishal rahatsızlığına neden olabilen gram negatif, çubuk şeklinde bir basildir. Basitçe ifade etmek gerekirse, Salmonella, peptidoglikandan oluşan bir hücre duvarına sahip çubuk gibi şekle sahip bir bakteridir.

Gram negatif, bakteriyolojide kristal mor lekeyi kaybeden bakteriler için kullanılan ve Gram’ın lekelenme yönteminde kırmızı karşıtın rengini alan bir terimdir. Gram-negatif bakterilerin genellikle ince bir peptidoglikan tabakasından oluşan bir hücre duvarı vardır. Çubuk benzeri bir şekle sahip olan bakteriler basil olarak adlandırılır.

Salmonella ailesi 2.300’den fazla bakteri serotipini içerir. Bunlar tek hücreli mikroskobik organizmalardır. Salmonella enteritidis ve Salmonella typhimurium, örneğin ABD’deki tüm insan enfeksiyonlarının %50’sinden sorumludur.

İnsanlarda bulunan bazı Salmonella suşları hayvanları hasta edebilir ve tersini de yapabilir. Bakteriler enfekte insanların ve hayvanların bağırsağında yaşar.

Salmonelloz, Salmonella’nın neden olduğu bir enfeksiyondur.

Salmonelloz Sebepleri Nelerdir?

“Salmonella nasıl bulaşır?” Salmonella; kuşlar, hayvanlar ve insan bağırsaklarında yaşar. Çoğu insana enfeksiyon dışkı bulaşan yiyecek veya içme suyu tüketmesi ile bulaşır. En çok bulaşan gıdalar şunlardır:

• Pişmemiş et, deniz ürünleri ve kümes hayvanları: Bulaşma en çok kesim işlemi sırasında meydana gelir. Kirlenmiş sularda deniz ürünlerinin tutulması da yaygın bir nedendir.
• Pişmemiş yumurta: Salmonella genellikle tavuklara bulaşırsa yumurtalara da geçer. Bazı mayonez çeşitleri ve ev yapımı soslarda ya da çiğ yumurtada bulunabilir.
• Meyve ve sebzeler: Meyve ve sebzeler kirlenmiş suda yıkanırsa bulaşma riski çok yüksektir. Bazı mutfak uygulamaları, meyve ve sebzeleri kirletebilir. Eğer yiyecek hazırlayan kişi çiğ et işlerse ve elini yıkamadan meyveye dokunursa bakteri bulaşır.
• Hijyen eksikliği: Temiz tutulmayan mutfak yüzeyleri, yiyecek hazırlama esnasında el yıkama prosedürleri eksikliği ve tuvalete gittikten sonra, bebek bezlerini değiştirdikten sonra el yıkama eksikliği bulaşma ve enfeksiyon için yaygın yollardır. Elleri kirli olan bir kişi enfeksiyonu diğer insanlara dokunarak veya başkalarının dokunduğu yüzeylere dokunarak bulaştırabilir.
• Evcil sürüngenler veya amfibiler: Sürüngenlerin ve amfibilerin çoğu sindirim sisteminde hasta olmadan Salmonella’yı taşırlar. Bunlar, kafesleri, oyuncakları, giysileri, mobilyaları ve ev yüzeyleri de dahil olmak üzere derilerine ve sonra temas ettiği her şeye yayılabilirler.

Salmonelloz Belirtileri Nelerdir?

Binlerce çeşit Salmonella bakterisinden sadece 12’si insanlarda genellikle gastroenterit ile hasta eder. Daha küçük bir sayı, özellikle gelişmekte olan ülkelerde çok ciddi ve potansiyel olarak ölümcül bir hastalık olabilen tifo hastalığına neden olur.

Ayrıca Bakınız: Gastroenterit ve Gıda Zehirlenmesi

Salmonella kaynaklı Gastroenterit bulguları ve belirtileri:

• Karın krampları
• Kanlı dışkı
• Titreme
• İshal
• Ateşlenme
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Mide bulantısı
• Kusma

Salmonella kaynaklı tifo belirtileri ve semptomları:

Gelişmiş ülkelerde yaşayan insanlar genellikle yurtdışına çıktıklarında enfekte olurlar. Kuluçka dönemi – enfekte olma ile belirtilerin ortaya çıkması arasındaki zaman – genellikle 7-14 gün arasındadır. Tifo tanısı tedavi edilmezse, semptomlar 4 hafta boyunca ortaya çıkar ve her hafta ek semptomlar görülür.

Hastaların büyük çoğunluğu tedaviye hızlı tepki verirler ve tedavi aldıkları takdirde aşağıdaki belirtilerin hepsi görülmemelidir:

1 hafta boyunca tifo belirtileri:

• Başın ön kısmında donuk bir baş ağrısı
• Ciltte döküntü ve pembe lekeler
• Karın ağrısı
• Kademeli olarak iyi hissetmeme
• Kabızlık veya ishal (kabızlık yetişkinlerde daha olasıdır, ishal çocuklarla daha olasıdır)
• Zihinsel karışıklık (deliryum)
• Kuru öksürük
• Genellikle 39-40°C’ye yükselen ve sabit ateş
• Kusma (çocuklarda daha sık görülür)

Tedavi edilmediğinde 2.hafta boyunca ek tifo belirtileri:

• Karın şişmesi
• Kalp atışı yavaşlaması

Tedavi edilmezse 3.hafta boyunca ek tifo belirtileri:

• Kilo kaybı
• İştahsızlık
• Bitkinlik
• Sarı-yeşil sulu ishal, genellikle kötü bir kokuya sahiptir.
• Karın şişmesi devam eder ve şiddetlenir.
• Nefes nefese kalma
• Şiddetli konfüzyon, ilgisizlik, bazı durumlarda psikoz

Hastaların yaklaşık %10-% 15’inde hayatı tehdit eden aşağıdaki komplikasyonlar gelişmeye devam etmektedir:

• İç kanama
• Bağırsak rüptürü (yırtılması)
• Miyokardit (miyokard inflamasyonu, kalp kası)
• Bakteriler toksinleri bırakmaya başlarken çoklu organ yetmezliği

4.hafta boyunca ve sonrasında kalıcı tifo semptomları:

Hasta tedavi alır ve komplikasyonlar tedaviye cevap verirse iyileşme şansı yüksektir. Bununla birlikte, kilo kaybı ve bitkinlik birkaç ay sürebilir.

Salmonelloz Teşhisi ve Tanı Kriterleri

Tipik olarak, ishal ve kusma gastroenterit için bir göstergedir ve bu durumdaki hastaların çoğunda spesifik tanı testleri gerekmez.

Doktor, sıklıkla tıbbi tedaviler, beslenmedeki değişiklikler veya yiyecek hazırlama alışkanlıkları ve patojenlerin altında yatan hastalığı ve doğayı bulmak için yapılan çabalar hakkında ayrıntılı bir geçmiş alacaktır.

Belirtilerin apandisit, safra kesesi hastalığı, pankreatit, divertikülit, Crohn hastalığı, ülseratif kolit veya bağışıklık sistemini zayıflatan diğer hastalıklardan kaynaklanmadığından emin olmak için fizik muayene uygulanır.

Ateş, kanlı dışkı veya ishal 2 haftadan uzun sürerse, doktor bu semptomların kaynağını belirlemek için kan ve dışkı testlerini düşünebilir.

Hastada tifo ateşini düşündüren semptomlar gelişirse, doktor hastaya son zamanlarda yurtdışına seyahat edip etmediğini sorar ve enfekte olmuş kişilerle temas kurup kurmadığını da sorar.

Tanıda kan, dışkı veya idrar testi yardımcı olabilir. Bununla birlikte, bu testler S. tyhpi bakterilerinin varlığını her zaman tespit etmemektedir. Bu nedenle hasta bazı ilave testlere tabi tutulabilir.

Kemik iliği örneği, bakterileri daha doğru tespit edebilir. Ancak bu çok zaman alıcı ve ağrılıdır ve yalnızca diğer testlerin kesin sonuçlar vermediği taktirde yapılır. Tifo teşhisinde kullanılan ek testler, enzim bağlı immunosorbent assay (ELISA) ve fluoresan antikor testidir. Tifo tanısı teşhis edilirse, doktor aile ve ev üyelerinin de test edilmesini önerir.

Salmonelloz Tedavisi

Salmonella kaynaklı gastroenterit tedavisi:

Genellikle semptomlar yaklaşık 1 hafta sürer ve herhangi bir tedavi olmadan çözülecektir. Hastanın yeterli sıvı aldığına emin olarak hidrasyon düzeylerini izlemek önemlidir. Doktor, bakterilerin kan dolaşımına girdiğinden şüphelenirse veya muhtemelen antibiyotik reçete edebilirler.

Tifo tedavisi:

Tifoya neden olan Salmonella bakterileri bazı antibiyotikler tarafından yok edilir. Bununla birlikte, bazı suşlar uzun süreli kullanımdan sonra antibiyotiklere dirençlidir ve antibiyotiklerin yan etkileri bilinmektedir.

Tifo için ek tedaviler, dehidrasyonu önlemek ve besin maddelerinin emilimini sağlamak için sağlıklı beslenme ve temiz su içme içerir.

Salmonella Enfeksiyonu Nasıl Önlenir?

• Ellerinizi yemek hazırlamadan önce, yemek yemeden önce, tuvalete gittikten sonra ve bebek bezi değiştirdikten sonra, evcil hayvanlara dokunduktan sonra ve bahçe işleri ile uğraştıktan sonra mutlaka yıkayın.
• Pişen ve çiğ gıdaları birbirine yakın tutmayınız.
• Buzdolabında, çiğ gıdaları hazır yiyeceklerin altındaki raflara yerleştirin.
• Yemekten önce çiğ meyveleri ve sebzeleri iyice yıkayın.
• Gıdaları, özellikle et ürünlerini iyice pişirin.
• Tüm pişirme kaplarını ve çalışma yüzeylerini temiz tutun.
• Kullanılmış bulaşık bezlerini düzenli olarak temiz olanlar ile değiştirin.
• Akarsulardan, nehirlerden ve göllerden arıtılmamış suyu içmekten kaçının.
• Yaşlı insanlar, hamile kadınlar, çok küçük çocuklar veya hanede zayıflamış bağışıklık sistemi olan insanlar varsa evde evcil hayvan, sürüngenler veya amfibiyanları tutmayın.
• Evinizden birileri Salmonella’ya yakalanırsa, kirli giysileri, yatak takımlarını ve havluları mümkün olan en sıcaklıkta çamaşır makinesinde yıkayın. Tuvalet klozetlerini, banyodaki tüm kulpları, lavabo ve muslukları deterjanlı ve sıcak su ile iyice temizleyiniz ve evi dezenfekte ediniz.